جلال آل احمد و هر آنچه که باید از زندگی و آثارش بدانید

در این بخش از زندگینامه نویسندگان آشنا می شویم با نویسنده زیر :

جلال آل احمد و هر آنچه که باید از زندگی و آثارش بدانید

تاریخ نویسندگی ، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. در پس هر فراز و فرود این دشت ، نام هایی نهفته است که هر کدام برگی از هویت و شناسنامه ی نویسندگی در سر تا سر جهان را رقم زنده اند.مطالعه ی تاریخ زندگانی آنان و سیری در احوالات و آثار آنها ، نمایی هر چند کوتاه و گذرا ، اما عمیق و قابل تامل به ما هدیه می کند.در دل هر یک از کلمات آنان ، گنجینه ای از رازها و معانی نهفته  است و در پیاپی سطور پربار آنان ، رازهایی برای نویسندگان.قصد ما همگام شدن و سفر به زمانه و زندگی آنان است تا با ذهن و زبان آنان بیش از پیش آشنا شویم و از این همصحبتی ها خوشه ای چند پی توشه ی نویسندگی خود برداریم.در این برهه از زمان، دفتر زندگانی ” جلال آل احمد ” ، نویسنده ی ایرانی  و خالق کتاب “خسی در میقات ” را ورق میزنیم به امید آنکه برگی چند به یادگار نصیب دوستداران خود کند.

زندگی نامه

” جلال آل احمد “ نویسنده ، روشنفکر و منتقد ادبی در ۱۱ آذر ۱۳۰۲ در خانواده ای مذهبی در تهران متولد شد . آنها در اصل اهل طالقان و روستای اورازان بوده اند اما در تهران سکونت گزیده و در تهران بزرگ شده است. او کودکی اش را در رفاه اشرافی روحانیت گذراند . پدر او با پایان رسیدن دوران ابتدایی به جلال اجازه ورود به دبیرستان را نداد اما او در مقابل پدرش تسلیم نشد . پدربزرگ ، پدر و برادر او روحانی بودند و تربیت او تحت تاثیر دین و مذهب بود ‌. او برای آموختن طلبگی و ادامه دادن راه خانواده اش به خواست پدرش به سوی نجف رفت . آشنایی او با کلام کسروی و شریعت سنگلجی در اواخر دوره دبیرستان باعث شد او به حزب توده بپیوندد . بعد از فارغ التحصیل شدن از دبیرستان به خواست پدر ، نزد برادرش رفت تا علوم دینی را بیاموزد . قصد او تحصیل در بیروت بود اما با حضور در نجف در آنجا ماند . جلال بعد از سه ماه به تهران برگشت ‌. برخی نویسندگان فکر می کنند او در طی بازگشت خود نسبت به احکام شیعیان شک و دودلی داشته است . اشتیاق او به جریان روشنفکری باعث شد از خانواده طرد شود ‌. این اتفاق دو دلیل داشت : ۱_ نادیده گرفتن روحانیت ۲_ عضویت در حزب توده . البته نمی توان گفت عضویت او در حزب توده باعث دوری تمام و کمال او از مذهب شده باشد . او در ۱۳۲۲ در رشته زبان و ادبیات فارسی به دانشسرای عالی تهران وارد و سپس از آنجا فارغ التحصیل شد . او در اواخر تحصیل در دوره ی دکتری ، درس خواندن را رها کرد . ” دید و بازدید ” اولین مجموعه ی داستان او بود که به چاپ رسید . او در کنار داستان نویسی به نوشتن مقالات اجتماعی ، پژوهش های مردم شناسی ، سفرنامه ها و ترجمه های گوناگون مشغول بود . وی به علت کمبود اطلاعات از زبان فرانسه در ترجمه از علی اصغر خبره زاده ، پرویز داریوش و منوچهر هزارخانی یاری می گرفت . نثر جلال مهم ترین ویژگی او در ادبیات بود ؛ نمونه هایی از آن را می توان در ” خسی در میقات ” یا ” سنگی بر گوری ” که موجز ، عصبی و پرخاشگر است . دومین اثر او ” از رنجی که می بریم ” در ۱۳۲۶ هم زمان با جدایی از حزب توده منتشر شد .بعد از این کناره گیری او بیشتر به نوشتن پرداخت و با سکوت خود کمی از سیاست دوری کرد . پدر او به علت مخالفت با ازدواج جلال با دانشور در روز عقد به سوی قم حرکت کرد و سال ها به خانه ی آنها نرفت . او در اوایل دهه ۳۰ ترجمه ” بازگشت از شوروی ” ژید و ” دست های آلوده ” سارتر را انجام داد . بعد از آن نیز ” سرگذشت کندوها ” و “مدیر مدرسه ” به چاپ رساند . وی در ۱۸ شهریور ۱۳۴۸ درگذشت .

آثار

داستان

• پنج داستان
• نفرین زمین
• سنگی بر گوری
• نون والقلم
• مدیر مدرسه
• سرگذشت کندوها
• زن زیادی
• سه تار
• از رنجی که می‌بریم
• دید و بازدید

مقاله

• گزارش‌ها
• حزب توده سر دو راه
• غرب زدگی
• کارنامه سه ساله
• ارزیابی شتاب‌زده
• یک چاه و دو چاله
• در خدمت و خیانت روشنفکران
• نیما چشم جلال بود
• در خدمتیم
• اسرائیل، عامل امپریالیسم

مشاهدات و سفرنامه‌ها

• اورازان
• تات‌نشین‌های بلوک زهرا
• جزیرهٔ خارک درّ یتیم خلیج فارس
• خسی در میقات
• سفر به ولایت عزرائیل
• سفر روس
• سفر آمریکا

ترجمه

• تشنگی و گشنگی اثر اوژن یونسکو
• چهل طوطی، قصه‌های کهن هندوستان
• عبور از خط اثر ارنست یونگر
• مائده‌های زمینی اثر آندره ژید
• کرگدن اثر اوژن یونسکو
• بازگشت از شوروی اثر آندره ژید
• دست‌های آلوده اثر ژان پل سارتر
• سوء تفاهم اثر آلبر کامو
• بیگانه اثر آلبر کامو
• قمارباز (رمان) اثر فئودور داستایفسکی
• عزاداری‌های نامشروع اثر محسن امین

مروری بر آثار و اندیشه ها

جلال آل احمد نماد یک نویسنده ی دغدغه مند و مسئولیت پذیر نسبت به جامعه ی خویش است.جلال از معدود نویسندگان ایرانی است که هیچ گاه در گذر باورها و عقاید خویش ، دست به افراط و تفریط نزده است و متعصبانه و کورکورانه از هیچ گرایشی و یا اندیشه ای حمایت نکرده است و به هیچ کس باج سیاسی و فکری نداده است.جلال نماد یک نویسنده ی مستقل است.جلال را تنها می توان در دل آثارش شناخت. آثار جلال آینه ی تمام نمای اندیشه های او بوده است. او انسانی صادق ، درستکار و بسیار آگاه و دانا به وضعیت جامعه ی خویش بود و از سوی دیگر نیز نویسنده ای توانمند ، با نوشته هایی پر محتوا و دارای فرم ادبی بسیار عالی و بی نظیر بوده است و همه ی این امور در کنار هم شخصیتی را ساخته است که جامعه ی ایرانی هنوز هنوزه از داستان هایش ، مقالاتش و  اندیشه هایش می خواند و از آن سودهای فکری حاصل می کند.نوشته های جلال ، نثری ساده داشتند و بسیار مقطع و چکشی نوشته می شدند. به لحاظ سبک بسیار شبیه به صادق خان هدایت می نوشت و به لحاظ محتوا و درونمایه های نوشتاری ، شخصی بود مستقل و روشنفکر که هر چه می گفت حاصل سالها و ساعتها تامل شخصی او در باب اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی ایران در آن برهه ی تاریخی بوده است.جلال انسانی دغدغه مند نسبت به جامعه ی خویش بود و از سویی دیگر طبقات و اقشار مختلف جامعه را می شناخت ، چرا که خود در میان آنان زندگی کرده بود و از آنان سخن می گفت ، از این رو او در سبک های مختلفی صدای افکار خویش را به گوش مردم رسانده است. او گاه در قالب داستان های کوتاه و رمان که بسیار همه گیر تر می باشند به بیان اندیشه هایش پرداخته است و گاه از طریق مقالات ادبی و یا انتخاب کتاب هایی برای ترجمه ، رویکردهای سیاسی و اجتماعی خود را تببین کرده است.دیگر برتری جلال نسبت به هم عصران خویش ، واقع نگری او و حقیقت جویی او می باشد. در دوره ای که ادبیات ایران متاثر از ادبیات غرب در پی خیال پردازی های دراماتیک بود ، جلال کوله بار سفر می بست و سفر می کرد و از احوالات مردم و آیین ها و … می گفت. جلال با مردم زیست و با مردم سخن می گفت.جلال را می توان پیش مرگ مردمی دانست که جز ظلم پذیری چاره ای نداشتند و از سوی دیگر دستاویزی نیز جز قلم جلال برای آن ها نمانده بوده است.

در زیر بخشی از کتاب خسی در میقات را که سفرنامه ی او به خانه ی خدا است را با هم مطالعه می کنیم. در این سفر نامه جلال با نگاهی حاشیه ای سفر حج را با سایر مطالبش به حاشیه هایی می کشاند که خواندنش بسیار چالش انگیز است و خالی از لطف نیز نیست.

“بزرگ ترین غبن این سال های بی نمازی از دست دادن صبح ها بوده؛ با بویش، با لطافت سرمایش، بارفت و آمد چالاک مردم. پیش از آفتاب که بر می خیزی انگار پیش از خلقت برخاسته ای.”
“آخوندها توی کلّه شان کرده اند که اگر “و لاالضّالّین” شان درست ادا نشود، زن شان برای تمام عمر بهشان حرام خواهد شد. و شوخی که نیست. بهترین سر پل خر بگیری!”و اما جزو آن چهار پنج نفر واعظ و روضه خوان و آخوند دسته ما، یک آقا سیدی هم هست اهل بروجرد. امام نمی دانم کدام مسجد تازه ساخت در تهران. که بدجوری برای مرید له له می زند … و با زبان بی زبانی دو سه بار رو زده است که چرا به نماز جماعتشان حاضر نمی شویم. از آنهاست که پنج دقیقه در سجده می ماند، به این خیال که پنج کیلومتر به عرض نزدیک تر می شود. و بدتر از آن، اصرار دارد که بروم پای حرفش، که بعد از نماز مغرب برای دهاتی ها می گوید. عاقبت دیشب رفتم. روی بام. چنان لطافت هوا را با همان مزخرفات درباره شکیات و غسل و تطهیر و نجاست خراب کرد که اقّم نشست. نباید این حرف ها، حتی به درد ببوهای مازندرانی بخورد. و آخر تا کی باید مذهب را به دسته ی آفتابه بست؟ و در حوزه نجس پاکی محصورش کرد؟ یا بیزار نشانش داد از شارب فلان دبنگی که من باشم؟! آیا همین هاست آخرین حد ماموریت یک مذهب؟ و مردک آنقدر مبادی آداب هم نیست که برای تو که بار اول است پای صحبت او می نشینی، فوراً سراغ حرمت شارب داشتن نرود. و بدتر از او این نوحه خوان دسته ماست. که انگار بیمار است. رسماً می گوید چرا به سر و کله تان نمی زنید؟!و صد رحمت به واعظ دسته مان. که تاریخی می گوید و حدیثی و حرف حسابی شروع کرده است به گفتن یک دوره تاریخ بنای کعبه و آداب حج. و برای دهاتی ها. به هر صورت مفید است. و دست آخر هم البته که به صحرای کربلا می زند و اشکی از مردم می گیرد. اما نه به ضرب من بمیرم و تو بمیری. کلام گرمی دارد. و خودش دل سوخته است. گفته ام چرا.”