سیده لیلی گلستان

سیده لیلی گلستان (Lili Golestan) ، مشهور به لیلی گلستان ، نویسده ، مترجم و گالری دار ایرانی ،

به تاریخ ۲۳ تیر ۱۳۲۳ در تهران دیده به جهان گشود .

عمده شهرت او در ترجمه‌ هایی است که وی از بهترین آثار ادبی در دنیا ارائه کرده است .

او دختر ابراهیم گلستان، نویسنده و فیلمساز ایرانی می‌باشد .

لیلی گلستان در ۲۶ آبان سال ۱۳۹۳ جایزه‌ی شوالیه ادب و هنر فرانسه را از دستان سفیر دولت فرانسه دریافت کرده است .

لیلی گلستان در خانواده‌ ای مرفه، به دنیا آمد . پدرش کارمند شرکت نفت بود و مادرش معلم .

دوره‌ ی کودکی لیلی گلستان با مسافرت‌ ها و مهاجرت‌ های زیادی همراه بود .

ابراهیم گلستان، پدر لیلی گلستان کارمند شرکت نفت بود و به واسطه‌ی شغلش به آبادان منتقل می‌شود .

این مسئله باعث می‌ شود که وی به‌صورت خانوادگی به گلستان مهاجرت کند .

لیلی گلستان دوران کودکی خود را در این شهر سپری کرد .

در همین شهر نیز تحصیلات ابتدایی خودش را آغاز کرد .

در این شهر بود که کاوه برادرش به دنیا آمد .

هنوز چند سالی از تحصیلات ابتدایی لیلی گلستان نگذشته بود که خانواده دوباره به تهران بازگشتند .

پدرش در اطراف تهران که هم‌ اکنون یکی از محلات شمیرانات می‌باشد ،

یک خانه می‌سازد و همگی در آنجا مستقل می‌شوند .

ابراهیم گلستان، در این سال‌ها نویسندگی و فیلمسازی را به اوج خود می‌ رساند

و این مسئله باعث می‌شود که وی به یک شهرت بسیار در زمینه‌ ی کاری‌ اش برسد

و همین موضوع پای بسیاری از هنرمندان و نویسندگان بزرگ را به خانه‌ی ابراهیم گلستان باز می‌کند .

لیلی گلستان نیز از همین دوره تحت تأثیر هنرمندان و نویسندگانی که پا به خانه‌ی گلستان می‌گذاشتند ، عشق به هنر و ادبیات پیدا می‌کند .

لیلی گلستان خود در این باره می گوید که :

“آن خانه تبدیل شد به مرکز فرهنگی هنری تهران . همه نقاش‌ ها و نویسنده‌ ها و شعرا جمعه‌ ها خانهٔ ما بودند . آل‌احمد ، چوبک ، پرویز داریوش ، اخوان ثالث ، بعدها یدالله رؤیایی ، فرخ غفاری ، جلال مقدم ، سیمین دانشور و گاهی جوان‌ ترها مثل بیضایی ، سپانلو یا احمدرضا احمدی . من هم تماشاگر یک تئاتر بزرگ بودم. ” .

اما بعد لیلی گلستان در این دوره با پدرش بسیار دچار تنش می‌شود .

و استبداد روحی ابراهیم گلستان باعث رنجش و آزار لیلی گلستان می‌ شده است .

لیلی گلستان تا کلاس نهم دبیرستان، در شهر تهران به تحصیلاتش پرداخت

و پس‌ از آن به فرانسه رفت . او در فرانسه و در مدرسه‌ی شبانه‌روزی راهبه های دومینکن شروع به تحصیل کرد .

یک سالی را در این مدرسه درس خواند و بعد هم به پاریس رفت .

سه سال نیز در پاریس به تحصیل پرداخت .

در این دوره وی بسیار غم وطن و دوستان داشت و این مسئله به‌شدت برایش سخت بود .

اما او در دوره‌ ی تحصیل در اروپا توانست به فردی بزرگ در اروپا تبدیل شود .

وی به جشنواره ونیز رفت و با افرادی چون تارکوفسکی، گدار و تروفو به دیدار پرداخت .

او در خاطرات خودش به این مسئله اشاره کند که  :

“یک بار پدرم برای کار استودیویش به پاریس آمد و یک روز به من گفت که امروز با چند فرانسوی قرار ناهار دارد و مرا با خودش برد . من هیجده، نوزده سال داشتم . وقتی به رستوران رفتیم .

پدرم آن دو فرانسوی را به من و من را به آن دو معرفی کرد : دخترم لیلی . مسیو ژان لوک گدار ، مسیو فرانسوا تروفو! من بهت‌زده و حیرت‌زده زبانم بند آمده بود ” .

وی در حدود دهه ۴۰ به ایران بازمی‌گردد .

او به‌ محض برگشت در یک کارخانه به‌عنوان طراح پارچه به زندگی می‌ پردازد

و بعد از آن به سازمان تلویزیون ایران می‌رود و در آنجا به‌عنوان طراح لباس به‌کار می‌پردازد

پس‌ از اینکه مدتی در این سازمان کار می‌کند به بخش کودکان و نوجوانان تلویزیون می‌رود

و در این بخش به فعالیت می‌ پردازد .

اما بعد وی در این دوره با نعمت حقیقی آشنا می‌ شود و در تیرماه سال ۴۷ با یکدیگر ازدواج می‌ کنند .

وی پس از یازده ماه اولین فرزندش را به نام مانی به دنیا می‌آورد .

اما بعد این ازدواج پس از شش سال به جدایی می‌ انجامد .

او پس از جدایی، مدتی در فشار روحی بسیار قرار می‌ گیرد

و بعد نیز شروع به نوشتن در روزنامه‌ ها و ترجمه می‌ پردازد .

او اولین کتابش را به نام زندگی ، جنگ و دیگر هیچ از اوریانا فالاچی ترجمه می‌کند و به‌سرعت معروف می‌شود .

در سال ۱۳۶۰ بود که وی گاراژ خانه‌ی خودش را تبدیل به کتاب‌ فروشی می‌کند .

این کتاب‌ فروشی خیلی زود در سطح شهر معروف می‌شود ،

چراکه نویسندگان و شاعران بزرگی چون شاملو ، محمد زهری ، احمد محمود و بسیاری دیگر از شاعران بزرگ نیز مرتباً به آنجا سر می‌زدند .

او بعد از آن کتاب‌ فروشی‌ اش را به یک گالری هنری تغییر وضعیت می‌دهد و نگارخانه گلستان را تأسیس می‌ کند .

این نگارخانه، در آن سال‌ها ، با نمایش آثار سهراب سپهری به موفقیت بسیار می‌رسد .

نگارخانه‌ی گلستان هنوز نیز به فعالیت مشغول است و مطرح‌ ترین نگارخانه‌ ی ایران می‌ باشد .

لیلی گلستان سال‌ های بسیاری را به ترجمه مشغول بوده است و مقالات بسیاری نیز در روزنامه‌ های کشور دارد .

لیلی گلستان فعالیت‌ های اجرای بسیاری داشته است

که مشهورترین آن تأسیس بنیاد کاوه گلستان بوده است

که هرساله به بهترین عکس‌های خبری جایزه‌ای اهدا می‌شود .

سری به کتاب‌فروشی لیلی گلستان بزنید

لیلی در سال ۱۳۶۰ توانست محلی را در گاراژ خانه خود برای فروش کتاب برپا کند که به کتاب‌فروشی گلستان معروف شد و پذیرای مهمانان معروف بسیار زیادی بود.

نویسندگان و شعرای بسیار بزرگی به این گاراژ رفت‌وآمد داشتند که شاید شما احمد شاملو، محمد زهری، احمد محمود، علی‌اکبر سیرجانی و عبدالحسین نوایی را از میان آنان بشناسید.

۸ سال بعد یعنی در سال ۱۳۶۸ گلستان با کمی تغییرات در کاربری کتاب‌فروشی خود، آنجا را به نگارخانه هنرهای تجسمی تبدیل کرد که در میان دوستدارانش با نام نگارخانه گلستان شناخته می‌شد.

کار این نگارخانه با برپایی نمایشگاهی برای آثار سهراب سپهری شروع شد. این آثار در اختیار خانواده لیلی بود و توانست استقبال بی‌نظیری را برای خود دست‌وپا کند.

سپس هنرمندان زیادی تمایل خود را برای برپایی گالری هنری و نمایش آثار خود در این نگارخانه اعلام ‌کردند؛ اما ازآنجاکه نگارخانه از سمت وزارت ارشاد زمان خود مجوز لازم را کسب نکرده بود، این کار مدت زیادی مسکوت باقی می‌ماند.

بعدها آثار زیادی در این گالری برای دوستداران هنر عرضه ‌شد و هنوز هم در میان برترین نگارخانه‌های ایران می‌توان به این نگار­خانه اشاره کرد.

او خدمات زیادی به ادبیات ایران کرده است.

از کتاب‌فروشی به بنیاد کاوه برویم

لیلی که تنها برادری به نام کاوه داشت، در سوگ او که در عراق فوت کرده بود، تصمیم گرفت تا با همکاری چند نفر از آشنایان و دوستان خود، بنیادی به نام بنیاد کاوه را تأسیس کند.

آنچه آن‌ها در این بنیاد انجام می‌دادند، اهدای جایزه‌ای تحت عنوان جایزه کاوه بود که به تصاویر برتر خبری داده می‌شد. این جایزه با دبیری خود لیلی و توسط هیئتی از داوران به برترین عکس‌ها تقدیم می‌شد.

لیلی گلستان و احمد محمود

بزرگ‌ترین خدمت لیلی گلستان چه بود؟

لیلی گلستان علاوه بر ترجمه، تألیفاتی نیز داشته که توانسته است تأثیر بسیار زیادی بر ادبیات ایران بگذارد. اغلب کتاب‌های تألیفی او، مانند ترجمه‌هایی که کرده، تلاش برای شناساندن و معرفی نویسنده‌های بزرگ به جامعه دوستدار ادب و هنر است.

به‌عنوان‌مثال او تلاش کرد با ترجمه کتاب‌هایی از زبان فرانسه به فارسی، هنرمندان بزرگی مانند پیکاسو، ونگوگ و روتکو را به ایرانیان معرفی کند. در کنار این موارد، او کتابی در زمینه رنگ‌ها از لودویگ ویتگنشتاین را نیز به فارسی برگردانده است که از آثار فاخر شناخته می‌شود.

او در زمینه معرفی نویسندگان و بزرگان ایرانی نیز کوتاهی نکرده است. لیلی با انجام گفت‌وگو با احمد محمود بابی را در ادبیات ایران برای شناساندن بزرگان ادب باز کرد که در نوع خود بی‌نظیر است.

این کتاب که با عنوان حکایت حال در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته، تلاش می‌کند تا با مطرح‌کردن پرسش‌های مهمی در زمینه خلاقیت، تعهد و مسئولیت در حوزه ادبیات، به مخاطبان نشان دهد که چرا معتقد است احمد محمود یکی از بزرگان این عرصه محسوب می‌شود.

در کنار احمد محمود او تلاش کرده است تا علی حاتمی و سهراب سپهری را نیز با عنایت به آثاری که دارند، برای مخاطبان توصیف کند.

این کتاب نیز یکی از نوشته‌های محبوب در زمینه ادبیات معاصر ایران است. او توانست با کمک این دو اثر هم‌نام خود را جاودانه کند و هم این دو فرد را به همه بیشتر معرفی کند.

آثار لیلی گلستان

داستان

• قصهٔ شماره ۳، اوژن یونسکو.
• میرا، کریستوفر فرانک.
• تیستوی سبز انگشتی، موریس دروئون.
• مردی که همه چیز همه چیز همه چیز داشت، میگل آنخل آستوریاس.
• بوی درخت گویاو، گابریل گارسیا مارکز.
• مردی با کبوتر، رومن گاری.
• قصه‌ها و افسانه‌ها، لئوناردو دا وینچی.
• اوندین، ژان ژیرودو.
• اگر شبی از شب‌های زمستان مسافری، ایتالو کالوینو.
• بیگانه، آلبر کامو.

غیر داستانی

• چطور بچه به دنیا میاد، آندرو آندری.
• زندگی، جنگ و دیگر هیچ، اوریانا فالاچی.
• گزارش یک مرگ، گابریل گارسیا مارکز.
• یونانیت، یانیس ریتسوس.
• مصاحبه با مارسل دوشان، پیر کابان.
• حکایت حال، مصاحبه با احمد محمود.
• شش یادداشت برای هزارهٔ بعدی، ایتالو کالوینو.
• دربارهٔ رنگ‌ها، ویتگنشتاین.
• زندگی با پیکاسو، فرانسواز ژیلو.
• زندگی در پیش رو، رومن گاری
• پیکاسو، دیوید هاکنی.
• مارک روتکو، شان سکالی.
• وان گوگ، گوگن.
• محاکمه سقراط، افلاطون، ویکتور کوزن (مترجم)، سیلون گویو (بازنویسی)

تألیف

• قصهٔ عجیب اسپرماتو
• دو نمایشنامه از چین قدیم
• سهراب سپهری، شاعر-نقاش
• کتابی دوجلدی دربارهٔ علی حاتمی و آثارش.

در ادامه بخشی از جملات قصار لیلی گلستان را با یکدیگر مطالعه می کنیم :

من پنج راهکار یا دستورالعمل دارم برای رسیدن به هدف و مقصود:

۱-با کسی که برایتان اشکال‌ تراشی کرده با احترام رفتار کنید .

۲- در ضمن احترام گذاشتن جوری با ظرافت به او بفهمانید که بیش از او می‌دانید و تجربه‌تان بیشتر است .

۳ – صبور باشید . صبوری همراه با لبخند .

۴- گاهی با او رابطه انسانی برقرار کنید و فراموش کنید که او فعلاً در تقابل با شماست .

برای خودم اتفاق افتاد که طرف چپ دست بود و گفتم روانشناسان می‌گویند چپ‌ دست‌ها باهوش‌ اند . لبخندی زد و یخ بین ما شکسته شد .

۵- آرام‌ آرام در ضمن صحبت به او آموزش دهید . آنها تشنه آموختن‌اند .

• نفس و ذات هنر بدون هیچ پیش‌ داوری است . هنر ایدئولوژی‌ بردار نیست و ایدئولوژی به گمان من یک نوع تعصب است و هر گونه تعصب در عرصه هنر درست نیست .
• من با ایدئولوژی در هنر و ادبیات مخالفم . ایدئولوژی همیشه کار را خراب می‌ کند و این اتفاقی است که در ادبیات ایران و جهان افتاده است و ما شاهد آن بوده‌ایم .
• هنر و ادبیات خالی از هر گونه تعصب و وابستگی و ناب باشد . اگر غیر از این باشد نمی‌توان نام هنر و ادبیات روی آن گذاشت .
• هر نویسنده‌ای می‌تواند هرگونه که دلش می‌خواهد بنویسد اما اگر با ایدئولوژی بنویسد به جایگاه والایی نخواهد رسید . هر نویسنده و هنرمندی عقیده خاص خودش را دارد و هر نویسنده نیز می‌تواند اظهار نظر خودش را بکند، اما ایدئولوژی از تعصب سفت و سخت می‌آید .
• هنر چارچوب بردار نیست و چارچوب‌ها را می‌ شکند . ایدئولوژی باعث می‌ شود که نویسنده و هنرمند به اصطلاح بسته بماند . درست مانند نویسندگان و هنرمندان که ذیل مکتب رئالیسم سوسیالیستی تحت نظر نام کمونیستی شوروی فعالیت می‌ کردند .
• من اخیراً به روسیه سفر کردم و با گذشت بیش از ۲۰ سال از فروپاشی شوروی هنوز ایدئولوژی آنها را رها نکرده است .
• ایدئولوژی و خط‌ کشی‌ های سفت و سخت حتی در تمام زندگی مردم روسیه دیده می‌شود و تا وقتی چنین است هیچ پیشرفتی دیده نخواهد شد . من این ایدئولوژی را در همه ابعاد زندگی آن‌ها دیدم و این چارچوب را دوست ندارم . شاید عده‌ای بگویند این چارچوب خوب است اما هنر گستردگی دارد و باید باز باشد .