آیدین آغداشلو (Aydin Aghdashloo)، نویسنده ، شاعر ، نقاش ، گرافیست و منتقد فیلم ، به تاریخ ۸ آبان ۱۳۱۹ در شهر رشت دیده به جهان گشود .
او یکی از بزرگترین نقاشان ایران و از بزرگترین نویسندگان تاریخ هنر پژوهی جهان می باشد .
او سال های سال در سمت مدیر فرهنگی در مراکز مختلف فعالیت کرده است و کتاب های درسی را تصویر گری می کرده است .
آغداشلو ، تا به امروز دو نمایشگاه شخصی در ایران برگزار کرده است
و نوشته های بسیاری در زمینه ی تاریخ هنر و سفرنامه از خود به جای گذاشته است .
اما بعد ، اگر بخواهیم از زندگی آغداشلو ، سخن بگوییم ، باید به این امر اشاره کنیم
که او فرزند محمد آغداشلو و ناهید نخجوان می باشد .
او در محله ی آفخرای رشت دیده به جهان گشوده است .
اصالت خانوادگی شان به اهالی قفقاز بر می گردد
و نام خانوادگی شان نیز از شهری کوچکی به نام آغداش وام گرفته شده است .
آغداشلو از دوران کودکی استعداد شگرفی در زمینه ی نقاشی داشت .
از این رو زمانی که پدر بزرگوارشان ، استعداد او را در نقاشی دیدند ، او را به نزد حبیب محمدی ، نقاش رشتی بردند .
و آیدین آغداشلو توسط این معلم نقاشی به تحصیل در نقاشی پرداخت .
اما بعد ، آغداشلو ، با مادرش به تهران مهاجرت کردند
و در آنجا وی توانست به کلاس های نقاشی موسیو بازیل برود و در آنجا به تکمیل این هنر بپردازد .
حدودا شانزده سال سن داشت که کار نقاشی و گرافیک را در هم آمیخت
و در موسسه های تبلیغاتی و بعد ها در روزنامه اطلاعات مشغول به کار شد .
آغداشلو زمانی که نوزده سال سن داشت ، در آزمون ورودی دانشگاه هنر های زیبای دانشگاه تهران شرکت کرد
ولیکن به دلیل پاره ای از مسائل تحصیلش با وقفه دچار شد در سال ۱۳۴۶ به کل تحصیل را رها کرد .
اما بعد او بعد از نقاشی به هنر نویسندگی نیز پرداخت .
او عاشق نوشتن بود و قلم بسیار خوبی نیز داشت .
از این رو نخستین نقد های هنری خودش را در مجلات به چاپ رساند و مقالاتی نیز در باب جایگاه هنر به رشته ی تحریر در آورد .
او بعد ها با نام معاصر فرامرز خیبری ، شعر های شاعران بزرگی چون شاملو ، احمدرضا احمدی ، مهدی اخوان ثالث و سپانلو را نقد کرد و مقالاتی در باب نقد شعر نیز به ثمر رساند .
وی از دوران کودکی علاقه ی خاصی به هنر داشت
و این مسئله باعث شده بود که ذهن او یک ذهن ادبی و هنری باشد . خود در این باره می گوید که :
“گاهی اوقات هم که خط صدمه خورده ی ارزانی پیدا می کردم که با بودجه ام می خواند ،
می خریدم و اغلب با قرض و قوله. سنم که بیش تر شد ، شهرت بیشتری در راسته ی عتیقه فروش ها پیدا کردم
و بعدها خط های مجموعه ام به سی چهل قطعه رسید ، ملزم شدم
درباره ی دوره ها و شیوه ها و خوشنویس ها تحقیق کنم و ادامه دادم تا به امروز، تحقیق را و نه خریداری را !” .
اما بعد سال ۱۳۵۴ اولین نمایشگاه انفرادی آثارش را در انجمن ایران و آمریکا به ثبت رساند
که بسیار نیز با اقبال روبرو شد. اما بعد آغداشلو نویسندگی را از سالهای ۱۳۴۲ آغاز می کند .
او ابتدا به امر به مجله ی اندیشه و هنر می رود
و در این مجله شروع به نوشتن نقد ادبی و هنری می کند .
این نقد نویسی برای او مایه ی آشنایی اش با یک سری از چهره های ادبی و هنری زمانه ی خودش می شود .
از جمله این که وی با احمدرضا احمدی و سپانلو آشنا می شود و این مسئله به شدت در روند کاری او تاثیر می گذارد .
آغداشلو ، تقریبا در همه ی زمینه های هنری و ادبی قلم زده است و خود نیز در این باره می گوید که :
“انتشار مجله ی اندیشه و هنر باعث شد صاحب درک و تجربه ای بشویم که در شرایطی دیگر ممکن نمی شد .
نگاه که می کنم ، می بینم به جز چند نفری از نسل قبلی – کسانی مثل نیما یا هدایت- تقریباً با همه ی بزرگان نسل خودمان آشنا شدیم ،
بزرگانی که در طول سال ها هم چنان بزرگ ماندند و بزرگانی که کوچک و کوچک تر شدند و شاید بنیان شان از همان خشت و گلی بود که هیبت و ارتفاع نداشت ،
ولی تاب سیلاب را- سیلاب گذشت زمان را- نمی آورد. این فرصتی بود که ما توانستیم وجوه مختلف فرهنگ در حال تکوین و رشد سال های چهل را از نزدیک بشناسیم و لمس کنیم ” .
او پس از اینکه از رشته ی نقاشی در دانشگاه هنرهای زیبای تهران انصراف داد .
به سمت و سوی معلمی رفت و سعی کرد که معلم نقاشی شود .
او مدتی در دانشگاه های کشور چون دانشگاه الزهرا و دانشگاه کرمان و مدتی نیز در موسسات به تدریس نقاشی پرداخت .
خود او در کتاب پیدا و پنهان که گفتگویی است با آیدین آغداشلو ، می گوید که :
” راجع به معلمی ام خیلی کم صحبت کرده ام . دیگران هم معمولا با این وجه کار من کمتر برخورد جدی کرده اند .
انگار که معلمی که کرده ام به خاطر گذران زندگانی و اهمیت چندانی نداشته است .
در صورتیکه فکر می کنم در میان کارهایی مختلفی که دنبال کرده ام، معلمی مقام عمده ای داشته است. ” .
اما بعد دامنه ی نوشته های آغداشلو گسترده تر می شود .
او با کسانی چون آل احمد و شاملو آشنا می شود و به واسطه ی آن ها با تاریخ ادبیات ایران و جهان آشنا می گردد
و این مسئله به شدت بر روی کارهای او تاثیر می گذارد .
از این رو وی شروع به نوشتن کتبی می کند که در باب تاریخ تحلیلی هنر است
و سمت و سوی ادبی نیز گاه می گیرد. ویژگی نوشته های آقای آغداشلو ، رک بودن است .
او می داند که گویی مسئولیتی بر دوش دارد
و این مسئولیت را باید به ثمر برساند. در بخشی از کتاب پیدا و پنهان می گوید که :
” چون دیدم یک جایی باری مانده روی زمین و کسی بر نمی داردش ، و به خودم گفتم پس باید خودت بَرَش داری . جانش را نداری و با اصلا به تو مربوط نیست ، باشد ، ولی بار نباید روی زمین بماند .
هول و هراس و دل شوره ی همه ی بارهایی که روی زمین مانده است رهایت نمی کند ؛
هر بیست انگشت دست و پا را فرو می کنی توی سوراخ هایی که آب سد دارد از آن ها نشت می کند و الان است که دیواره بشکند .
پس میخ می مانی و می چسبی به سد! منظره ی مضحکی است از دور ، اما راه حل دیگری هم در جا به عقلت نمی رسد .
فقط حواست جمع این می شود که سد نشکند. آرمان شریفت به ظاهر مسخره ات غلبه می کند. سد هم اگر شکست، شکست و خوشحالی که کار خودت را کرده ای! دارم توجیه می کنم؟
نمی دانم. اما از آل احمد یاد گرفتم که خوب است آدم ساکت نماند. ” .
او هم اکنون گاها در مجلاتی چون بخارا مقالاتی می نویسد و فعالیت های هنری بسیاری دارد .
او کارشناس هنر است و در زمینه ی ادبیات و اساطیر نیز کارهای شایسته ای انجام داده است
که امروز در قالب درس گفتارهایی در سراسر جهان به آن پرداخته می شود .
آثار آیدین آغداشلو
نقاشی ها
- خاطرات انهدام
- سالهای آتش و برف
- فاجعه آخرالزمان
- معما
- شفاعت فرشتگان
- یادداشت‌های باغ ملک
گرافیک
- شبانه (۱۳۸۳)؛ به کارگردانی امید بنکدار و کیوان علیمحمدی – طراحی صحنه و لباس
- هبوط (۱۳۷۲)؛ به کارگردانی احمدرضا معتمدی – طراحی پوستر
- کفش‌های میرزا نوروز (۱۳۶۴)؛ به کارگردانی محمد متوسلانی و نویسندگی داریوش فرهنگ – طراحی پوستر
- حاجی واشنگتن (۱۳۶۱)؛ به کارگردانی علی حاتمی – طراحی پوستر
کتاب ها
- از خوشی‌ها و حسرت‌ها- برگزیده مقاله‌ها ۱۳۵۳–۱۳۷۰، انتشارات کتاب آبان
- آقا لطفعلی صورتگر شیرازی — دربارهٔ لطفعلی شیرازی، نقاش دوران قاجار.
- سالهای آتش و برف — کارهای مربوط به مجموعه‌ای با همین نام، انتشارات کتاب آبان
- از پیدا و پنهان — گفتگویی بلند با اصغر عبداللهی و محمد عبدی
- گفتارها و گفتگوهای دیگر برگزیده مقاله‌ها و گفتگوها، ۱۳۷۸–۱۳۸۱، انتشارات کتاب آبان
- آسمانی و زمینی- نگاهی به خوشنویسی ایرانی از آغاز تاکنون، گفتگوی بلند با قاسم هاشمی‌نژاد، انتشارات کتاب آبان
- این دو حرف — مجموعه مقالات وی در زمینه‌ها و زمان‌های گوناگون در مجله‌ها و روزنامه‌ها.
- از دور و نزدیک- ۴۵ مقاله و گفتگو دربارهٔ سینما، ۱۳۵۳–۱۳۹۰، انتشارات کتاب آبان
- نیمه دیگر — مجموعه کارهای سنتی و مرمت‌گری آغداشلو شامل نمونه‌هایی از کارهای وی در موزه رضا عباسی.
- حرف آخر- مجموعه مقالات از ۱۳۵۳ تا ۱۳۹۳، انتشارات کتاب آبان
مروری بر آثار آیدین آغداشلو
آیدین آغداشلو را به جرئت می توانیم یک نابغه در ایران زمین بدانیم .
چرا که کمتر کسی پیدا می شود که این چنین به همه فن استاد باشد
و هنر و ادبیات و پژوهش های تاریخی و گاها قرآنی را نیز چنین مسلط در سر داشته باشد و آن را عرضه کند .
شناخت شخصیت و کارهای آغداشلو می تواند
کمکی شایان توجه به چگونگی پیشرفت مستقل یک هنرمند و ادیب به ما داشته باشد .
در ادامه بخشی از گفتارهای قصار او را با هم مطالعه می کنیم :
- من بنیان زندگی خویش را در جستجوی پاسخ هایی گذرانده‌ام که آسان به دست نیاورده‌ام . من همیشه سعی کردم به موقعیت پیچیده‌ای فکر کنم و به آن برسم و آن جایگاه جهانی است .
- عمده تلاش سهراب در جهان بینی و دستاوردش در ارتباط دادن هنر مدرن جهان و خاور دور با فضا و حس و زندگی ایرانی است . طبیعی است که اجرائیت او از طرز نگاهش تأثیر می گیرد ، در واقع روی پایه‌ای ایستاده است و به جهان نگاه می کند که خودش این پایه را ساخته و بنا کرده و این کاملاً شخصی است .
- کار اصلی سهراب و تنها کارش نقاشی بود ، شعر برای او تفنن بود ، یا نهایتاً در کنار نقاشی اش قرار می گرفت . شعرش در واقع تفکرات اش را به صورت حسی ضبط می کرد ، همان بخش از تفکرات معنوی و نگاه او به جهان که در نقاشی اش هم حضور دارند .
- کر می کنم این بخشی از آن حرص و ولعی بود مختص آدم هایی که در کشورهای عقب افتاده زندگی می کنند و می دانند چه قدر کم و کسری دارند و منبعی هم در دسترسشان نیست و ناچارند همه چیز را خودشان یاد بگیرند و هر چاله ای را پر کنند – که شاید هم زیادی حرص می زدند و بسیاری از اوقات هم لازم نداشتند . شاید در یک جامعه ی با سر و سامان که منابع زاد و در دسترس اند، لازم نباشد که آدم خودش همه چیز را شخصاٌ کشف کند! ولی ماها گمان کردیم که سفری طولانی در پیش داریم که سفر خطیری است و توشه ی راه باید پر و پیمان باشد ، چون از کجا معلوم که به چه چیزی ، چه وقتی احتیاج پیدا خواهیم کرد ؟
شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید
آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب
[table id=1 /]
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.