زندگینامه مری شلی تاریخ نویسندگی ، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است .

زندگینامه مری شلی در پس هر فراز و فرود این دشت ، نام هایی نهفته است که هر کدام برگی از هویت و شناسنامه ی نویسندگی در سر تا سر جهان را رقم زنده اند .

مطالعه ی تاریخ زندگانی آنان و سیری در احوالات و آثار آنها ، نمایی هر چند کوتاه و گذرا ، اما عمیق و قابل تامل به ما هدیه می کند .

در دل هر یک از کلمات آنان ، گنجینه ای از رازها و معانی نهفته  است و در پیاپی سطور پربار آنان ، رازهایی برای نویسندگان .

قصد ما همگام شدن و سفر به زمانه و زندگی آنان است تا با ذهن و زبان آنان بیش از پیش آشنا شویم و از این هم صحبتی ها خوشه ای چند پی توشه ی نویسندگی خود برداریم .

در این برهه از زمان، دفتر زندگانی ” مری شلی ” ، نویسنده انگلیسی و خالق اثر جاودانه “فرانکنشتاین” را ورق میزنیم به امید آنکه برگی چند به یادگار نصیب دوستداران خود کند .

زندگینامه مری شلی

مری وول گادوین شلی ، معروف به مری شلی ، در ۳۰ اوت ۱۷۹۷ در سامرس تاون لندن به دنیا آمد. پدر او ویلیام گادوین بود که یکی از بزرگترین روزنامه نگاران و فیلسوفان قرن خود بود و مادر او نیز مری کرافت ، یکی از بزرگترین فیلسوفان فمنیست و نویسندگان عصر خود بود. از این رو می توان گفت که مری شلی در خانواده ای بدنیا آمد که تفکر و اندیشه بنیان های اصلی آن خانواده بوده است. بسیاری از منتقدین ادبی به این امر اشاره دارند که مری شلی ، نویسندگی اش را از خانواده اش به ارث برده است .

به هر طریق نمی توان نقش عظیم خانواده را در رشد یک نویسنده نادیده گرفت. بنا بر آنچه که نشریات آن زمان درباره ی پدر او نوشته اند ، پدرش یکی از جریان سازهای فلسفه در زمان خود بوده و مادرش نیز در زمینه ی دفاع از حقوق زنان بسیار فعال بوده است ، پس تنها جوی که می توان برای خانواده ی او متصور بود ، خانواده ای است که سراسر سخن از اندیشه در آن به میان می آمده است و از سویی نیز کتاب و کتاب خوانی در آن بسیار رایج بوده است. در همین باب نیز کتب تاریخی که به زندگی وی پرداخته اند می نویسند که  :

” خانه ی مری شلی محفل روشنفکران بوده است. پدر او هر روزه با بسیاری از فلاسفه و ادیبان وفت دیدار می کرده است و از سویی دیگر نیز مادر او با بسیاری از فعالان و نویسندگان حقوق زن در ارتباط بوده است و خانه ی آن ها بعنوان پناهگاه اندیشه برای بسیاری از جوان ها در آن برهه ی زمانی لندن بوده است. ” . حتی در این باب گفته اند که وقتی مری شلی پانزده سال داشت ، پای شاعر معروف پرسی شلی به خانه ی آن ها باز  شد و مری شلی بسیار تحت تاثیر او قرار داشت. پرسی شلی در طول این رفت آمد هایی که به خانه ی مری شلی داشت ، به او دلبسته شد و این دلبستگی به یک رابطه ی عاطفی انجامید. این رابطه ی عاطفی نهایتا در سنی که خود مری ۱۶ سال سن داشت ، با مخالفت شدید خانواده روبرو شد .

اما این مخالفت خانواده به هیچ وجه نتوانست جلوی عشق این دو به یکدیگر را بگیرد و از این رو مری شلی با فرار از خانه و رفتن به دیگر کشورهای اروپا موفق شد که در نهایت با پرسی شلی ازدواج کند و به عشق خودش برسد. این ازدواج برای مری شلی بسیار ازدواج مبارکی بود .

چرا که مری شلی تازه در آن زمان بود که دریافت که به چه اندازه مطالعات دوران کودکی و نوجوانی او موثر بوده است و او به چه میزان قدرت آن را دارد که دست به خلق یک اثر ادبی بزند. در این راه شوهرش به او کمک بسیار کرد. شوهرش یکی از معرفترین نویسندگان و شاعرهای انگلستان بودو این امر باعث شد که مری شلی در نوشتن نخستین کتابش یعنی فرانکنشتاین از راهنمایی بسیاری از ادیبان وقت کمک بگیرد. اما بعد ، مهم ترین رویداد زندگی مری شلی نوشتن کتاب معروفش به نام فرانکنشتاین است .

مری شلی در تابستان سال ۱۸۱۶ ، به همراه همسرش به ژنو می رود و در همسایگی شاعر معروف آن دوران لرد بایرون ، سکنی می گزیند. در آن تابستان که آنها در آنجا مشغول زندگی بودند ، در ژنو باران فراوان می بارید و این قضیه باعث شده بود که او و همسرش بیشتر اوقات را در خانه باشند و بیشتر با یکدیگر وقت صرف کنند. شب ها در خانه ی آن ها همیشه محفل ادبی بود و لرد بایرون و چندی دیگر از نویسندگان مشهور آن دوران درخانه ی ان ها گرد هم جمع می آمدند .

آن ها در آن زمان تحت تاثیر جریانات ادبی که آن روزها در دنیا شکل گرفته بود و نویسندگان به سمت داستان های مربوط به اشباح و ارواح رفته بودند ، در فرصتی که در کنار یکدیگر بودند و با یکدیگر وقت را صرف ادبیات می کردند به خوانش این داستان ها می پرداختند. علاوه بر خوانش این داستان ها ، آن ها با توجه به سواد ادبی ای که داشتند آن داستانها را تحلیل می کردند. اما شبی از شب ها یک اتفاق جالب افتاد. بحث میان افراد درون خانه بالا گرفت و قرار شد که بایرون و مری و پرسی طبعشان را در نوشتن داستان های این مدلی بیازمایند .

این بهانه ، دقیقا منجر به نگارش رمانی معروف به نام فرانکنشتاین شد. مری توانست در مدت کوتاهی این رمان را به نگارش در بیاورد و خود را در زمره ی بزرگترین نویسندگان دنیا قرار دهد. او در باب کتاب خودش این چنین گفته است که  : ” ایده ی اصلی این کتاب را من در جریان یکی از رویاهاو شاید کابوس های زندگیم پیدا کردم. ” . اما بسیاری از منتقدین ادبی بر این باورند که در نوشتن این داستان تاثیر داستان های دلهره آور (گوتیک) و نیز عواملی مثل برق درمانی که شیوه معمول درمانی برای بماری های روانی که از نظر مردم شیوه های ناشناخته و وحشت ناک در آن زمان ، نظریه های آن دوره درباره ی پیدایش حیات و نیز اسطوره ی مشهور یونانی پرومته را نمی توان در خلق این اثر نادیده گرفت .

اما با این اوصاف ، مری شلی از هر جایی که الهام گرفته باشد و داستان خودش را نوشته باشد ، توانسته بود که یک داستان ناب در زمینه و ژانری نو در ادبیات خلق کند. مری شلی این داستان را در بیست و یک سالگی به چاپ رساند. بعد از این اتفاق اما زندگی شخصی مری شلی با مشکلات فراوانی روبرو شد. او و پرسی سه بار بچه دار شدند که دو بچه ی شان حتی نتوانسته اند سنین کودکی را ببیند. مرگ کودکان باعث شد که مری شلی دچار بیماری عصبی شود ، اما این بیماری زمانی به اوج رسید که همسرش در یک حادثه ی قایقرانی جان خود را از دست داد و فوت کرد .

با مرگ پرسی شلی همه چیز برای شلی جوان به پایان رسید. پس از مرگ پرسی ، مری به انگلیس بازگشت و تصمیم گرفت به که به هیچ وجه دیگر به ازدواج فکر نکند. مری شلی باقی عمرش را  تنها صرف این کرد که فرزندانش در رفاه باشند و رفاه فرزندانش تامین شود. او نویسندگی را ادامه داد و در این راه چند رمان دیگر نیز به چاپ رساند که همه ی رمان هایش پرفروش شدند و او تبدیل به یک نویسنده ی جهانی و مشهور شد. در باب داستان فرانکنشتاین این طور گفته اند که : ” فرانکنشتاین دانشمند جوان و جاه طلبی است که با استفاده از کنار هم قرار دادن تکه‌های بدن مردگان و اعمال نیروی الکتریکی جانوری زنده به شکل یک انسان و با ابعادی اندکی بزرگ ‌تر از یک انسان معمولی می‌سازد؛ موجودی با صورتی مخوف و ترسناک که بر همه جای بدنش رد بخیه‌های ناشی از دوختن به چشم می‌خورد .

این موجود تا بدان حد وحشتناک است که همگان، حتی خالقش از دست شرارت‌های او فرار می‌کند؛ هیولایی که خالقش نیز نمی‌تواند آن را کنترل کند و خود مقهور آن می‌شود. او پس از نگارش چندین رمان دیگر در باب داستان ارواح و شبح و این دست از داستان ها در معرض تهمت های فراوانی قرار گرفت. عده ای در آن زمان به او نسبت آن را داند که وی با ارواح خبیث در ارتباط است و به همین دلیل است که در ست پس از نگارش رازهای دنیای ارواح شوهرش فوت کرده است و هیچ کدام از بچه هایش نیز سالم نمانده اند .

حتی چندی دیگر گفتند که ایده ی نوشتن داستان هایش را از ارواح مرده ی قبرستان ها می گیرد و در یک شایعه ی عجیب حتی گفتند که او قلب شوهر از دست رفته اش را در یک پارچه نگهداری کرده و در کمد خانه اش قایم کرده است. اما به راستی زمان مشخص کرد که هیچ کدام از این وقایع حقیقت نداشته است. بلکه او یک نویسنده ی خلاق بود و ذهن او ، ذهنی بودکه کمتر کسی می توانست به پیچ و خم های آن دست پیدا کند .

مری شلی نویسنده ای بود که هم در سبک نوشتار و هم در شیوه ی بیان کلمات و اصطلاحات متفاوت بود واین تفاوت چون همه ی افراد و ادیبانی که در طول سالها تاریخ ادبیات متفاوت خلق اثر ادبی کرده اند ، برای مردم زمانه ی خویش قابل درک نبود و طبیعتا برای او شایعاتی را به همراه داشت. اما نکته ای که این میان باید به آن اشاره کرد این است که درست چندین سال پس از مرگ شلی ، دنیا به این اثر ادبی یعنی فرانکنشتاین تعظیم کرد و این اثر ادبی جهان را فرا گرفت.امروزه کمتر کسی است که به ژانر وحشت در ادبیات علاقه داشته باشد و این کتاب ارزنده را نخواند. با این اوصاف ، مری شلی پس از گذراندن ۵۳ سال زندگی پربار اما پر رنج نهایت به مرگ طبیعی در سال ۱۸۵۱ دیده از جهان فرو بست و دفتر زندگی خویش را با کوله باری از افتخارات ادبی به پایان رساند .

آثار مری شلی

رمان

• فرانکشتاین
• ماتیلدا (رمان کوتاه)
• آخرین نفر
• والپرگا
• بخت و اقبال پرکین واربِک
• لادور(بیوه زیبا)
• فالکنر

داستان کوتاه

• یادبود

سفرنامه

• تاریخ شش هفته‌ای
• وقایع بزرگ و فوق العاده
• ولگردی در آلمان و ایتالیا در سال‌های ۱۸۴۰، ۱۸۴۲ و ۱۸۴۳