سیمین دانشور

در این بخش از زندگینامه نویسندگان آشنا می شویم با نویسنده زیر :

سیمین دانشور و هر آنچه که باید از زندگی و آثارش بدانید

تاریخ نویسندگی ، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. در پس هر فراز و فرود این دشت ، نام هایی نهفته است که هر کدام برگی از هویت و شناسنامه ی نویسندگی در سر تا سر جهان را رقم زنده اند.مطالعه ی تاریخ زندگانی آنان و سیری در احوالات و آثار آنها ، نمایی هر چند کوتاه و گذرا ، اما عمیق و قابل تامل به ما هدیه می کند.

در دل هر یک از کلمات آنان، گنجینه‌ای از رازها و معانی نهفته  است و در پیاپی سطور پربار آنان، رازهایی برای نویسندگان. قصد ما همگام شدن و سفر به زمانه وزندگی آنان است تا با ذهن و زبان آنان بیش‌ازپیش آشنا شویم و از این هم‌صحبتی خوشه‌ای چند پی توشه‌ی نویسندگی خود برداریم. 

در این برهه از زمان، دفتر زندگانی “سیمین دانشور”، نویسنده‌ی ایرانی و خالق اثر ماندگار و جهانی “سووشون” را ورق می‌زنیم به امید آنکه برگی چند به یادگار نصیب دوستداران خود کند.

زندگی نامه سیمین دانشور

” سیمین دانشور ” نویسنده و مترجم، در ۸ اردیبهشت ۱۳۰۰ در شیراز متولد شد. سیمین دانشور همسر جلال آل احمد، در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی با او همگام و همکار بود.

 پدر او محمدعلی دانشور (پزشک) و مادرش قمرالسلطنه حکمت (مدیر هنرستان دخترانه و نقاش) بود.

وی دوره ابتدایی و دبیرستان را در مدرسه مهرآیین (مدرسه انگلیسی) گذراند و در امتحانات نهایی سال آخر شاگرداول کل کشور شد.

او برای تحصیل در رشته ادبیات فارسی وارد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران شد.

سیمین بعد از مرگ پدر در ۱۳۲۰، مقاله‌نویسی برای رادیو تهران و روزنامه ایران را بانام مستعار شیرازی بی‌نام آغاز نمود.

او نخستین مجموعه داستانی که به قلم یک زن ایرانی چاپ شد را با عنوان ” داستان کوتاه آتش خاموش ” در ۱۳۲۷ منتشر کرد.

فاطمه سیاح، صادق هدایت و استاد راهنمای او ازجمله کسانی بودند که سیمین را در داستان‌نویسی تشویق و تحسین می‌کردند.

 سیمین دانشور در همان سال در اتوبوس، با جلال آل احمد نویسنده و روشنفکر آشنا گشت و دو سال بعدازآن با یکدیگر ازدواج کردند. 

ویکتوریا دانشور (خواهر سیمین دانشور) در مورد آشنایی آن دو می‌گوید: “ما عید رفته بودیم اصفهان و در اتوبوسی که می‌خواستیم به تهران برگردیم، آقایی صندلی کنارش را به خانم سیمین تعارف کرد. آن دو کنار هم نشستند.

بعد آمدیم خانه. صبح دیدم خانم سیمین دارند آماده می‌شوند که بروند بیرون. من هم می‌خواستم بروم خرید. وقتی در را باز کردم، دیدم آقای آل احمد مقابل در ایستاده است.

نگو این‌ها روز قبل قرار مدارشان را گذاشته‌اند. روز نهم آشنایی‌شان هم قرار عقد گذاشتند. بعد همه را دعوت کردیم و در مراسمشان فامیل و همهٔ نویسندگان بودند.

صادق هدایت هم بود. بعد آن‌ها خانه‌ای اجاره کردند و رفتند سرزندگی‌شان.

“سیمین دانشور در ۱۳۲۸ در دانشگاه تهران با مدرک دکتری ادبیات فارسی فارغ‌التحصیل شد.

او باراهنمایی سیاح و بدیع‌الزمان فروزان فر رساله‌ای با عنوان ” علم الجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم ” نوشت. 

سیمین دانشور با دریافت بورس تحصیلی از مؤسسه فولبرایت در شهریور ۱۳۳۱ راهی دانشگاه استنفورد آمریکا شد و یک سال مشغول تحصیل در رشته‌ی زیبایی‌شناسی بود.

او همچنین در آنجا داستان‌نویسی را از والاس استنگر و نمایشنامه‌نویسی را از فیل پریک فراگرفت. در همان زمان‌ها دو داستان کوتاه با زبان انگلیسی در ایالات‌متحده از او منتشر شد. 

سپس به ایران بازگشت و در هنرستان هنرهای زیبا به تدریس پرداخت و در سال ۱۳۳۸ به تدریس رشته‌ی باستان‌شناسی و تاریخ هنر در دانشگاه تهران مشغول شد.

وی رمان سووشون پرطرفدارترین رمان معاصر را در ۱۳۴۸ کمی قبل‌تر از مرگ همسرش چاپ کرد؛ این اثر درباره‌ی اتفاقات زمان رضاشاه است و تا امروز به ۱۷ زبان دنیا ترجمه‌شده است.

او ۱۰ سال بعدازآن از دانشگاه تهران بازنشسته شد. سیمین اولین زن ایرانی است که در زبان فارسی بسیار حرفه‌ای داستان نوشت.

وی داستانی در مورد حضرت علی و مظلومیت‌های ایشان با عنوان ” برو به شاه بگو ” در سال ۱۳۸۶ نوشت. سیمین دانشور عضو و نخستین رئیس کانون نویسندگان ایران بود که خالق آثار فوق‌العاده و کم‌نظیری در ادبیات فارسی است. 

او به علت مشکلات تنفسی در ۳۰ تیر ۱۳۸۶ در بیمارستان پارس بستری شد و در همان زمان شایعه‌ی مرگ او به گوش مردم رسید اما این خبر خیلی زود تکذیب شد و او در ۲۲ مرداد همان سال از بیمارستان مرخص شد. سیمین در ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ بعد از یک دوره آنفلوانزا در ۹۰  سالگی درگذشت.

آثار سیمین دانشور

• مجموعه داستانهای سیمین دانشور

– آتش خاموش، اردیبهشت ۱۳۲۷

– شهری چون بهشت، دی ۱۳۴۰

– به کی سلام کنم؟، خرداد ۱۳۵۹

– از پرنده‌های مهاجر بپرس، ۱۳۷۶

• رمان‌های سیمین دانشور

– سَووشون معروف‌ترین اثر دانشور در تیر ۱۳۴۸

– جزیرهٔ سرگردانی، ۱۳۷۲

– ساربانْ سرگردان، ۱۳۸۰

-کوه سرگردان

• ترجمه‌های سیمین دانشور

-سرباز شکلاتی، نوشتهٔ برنارد شاو، ۱۳۲۸

-دشمنان، نوشتهٔ آنتون چخوف، ۱۳۲۸

-بنال وطن، نوشتهٔ آلن پیتون، ۱۳۵۱

-داغ ننگ، نوشتهٔ ناتانیل هاثورن

-باغ آلبالو نوشتهٔ آنتوان چخوف، ۱۳۸۱

-ماه عسل آفتابی (مجموعه داستان) ، نوشتهٔ ریونوسوکه آکوتاگاوا و…

• آثار غیرداستانی سیمین دانشور

– غروب جلال، انتشارات رواق، ۱۳۶۰

– شاهکارهای فرش ایران

– راهنمای صنایع ایران

– ذن بودیسم

مروری بر آثار و اندیشه ها سیمین دانشور

سیمین دانشور اهل شیراز بود و از کودکی در آن خطه‌ی ادب‌پرور هم‌نشین حافظ و سعدی. او یکی از معدود نویسندگانی است که در دوره‌ی خفقان ادبیات، دست به نوشتن زد و نوشته‌هایش نیز نه تنها در ایران، بلکه در تمامی جهان مورد اقبال و پذیرش قرار گرفت.

دانشور نخستین زنی بود که در ایران به نویسندگی رمان دست زد و حتی او را نخستین نویسنده‌ی زن ایرانی نیز خطاب داده‌اند.

او بسیار زنی موقر و باشخصیت بود و در تمامی عمر ادبی خود، روزگار پرافتخاری را سپری کرد. اگر بخواهیم آثار و اندیشه‌های او را بررسی کنیم، به‌ناچار باید به چند نقطه‌ی عطف در زندگی‌اش اشاره‌کنیم که همگی دستمایه‌ی آثار ادبی بزرگ او شدند.

او یک زن تحصیل‌کرده بود و همزمان استاد دانشگاه ادبیات پارسی در دانشگاه تهران، و این امر بسیار روی کارهای او تأثیر گذاشت.

سیمین دانشور به سبب هم‌نشینی و همچنین معاشرت با قشر ، همیشه و همه حال از روزگار ایران در همه‌زمانی اطلاعات روز داشت.

همین امر سبب شد که او از نخستین حامیان جایگاه زن در اجتماع ایران و به دنباله‌ی آن در ادبیات ایران شود.

آثار او درون‌مایه اجتماعی بسیار داشته و به هرکدام از آثارش که سری می‌زنیم، ساعت‌ها می‌توانیم از هر سطر آن معانی استخراج‌کنیم. دغدغه‌ی نخست دانشور، جایگاه زن در اجتماع بوده است.

همان‌طور که در بالا گفتیم حمایت او از زنان و جایگاه زن ایرانی و آزادی‌های فردی او در ادبیاتش بسیار منعکس است.

دیگر ویژگی نوشته‌های او به‌روز بودن و اجتماعی بودن آنان است. روایت است که جزیره‌ی سرگردانی را از روی داستان یکی از دانشجویانش نوشته است و این خود نشان‌دهنده‌ی آن است که سیمین چقدر خودش را در دل جامعه احساس می‌کرده و به آنان متصل بوده است.

سیمین در تمامی آثارش بارقه‌هایی از امید را به جامعه تزریق می‌کرد و معتقد بود که در پس جنگ‌ها و خونریزی‌های این جهان مدرن، سحری خواهید دمید.

 این سحر همان آزادی بوده است. امید در آثار او بسیار موج می‌زد. همچنین سیمین از آن دسته نویسندگانی بود که نظریه‌پردازی سیاسی او نه در قالب سیاست بلکه در قالب ادب و ادبیات بسیار زبانزد بوده است.

 او شخصی ضد جنگ بود و در برخی از آثارش ازجمله سووشون این را به خوبی بیان کرده است.

سیمین همچنان به واسطه‌ی روحیات شوهرش، جلال آل احمد با ترجمه و نشر آن نیز آشنا گردیده و آثار فوق‌العاده‌ای را در این زمینه به منصه‌ی ظهور کشانده است. 

در ذیل بخشی از کتاب سووشون را می‌خوانید که به ۳۲ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه‌شده است. همچنین در همین نوشته‌ی کوتاه، شما می‌توانید رنگ دانه‌های امید را در دل نوشته‌های سیمین را احساس کنید.

“شبانه جنازه را از سر چاه منبع برداشتند و در صندوق‌عقب ماشین خان کاکا گذاشتند. عمه و زری و خسرو و هرمز و خان کاکا در ماشین نشستند و به‌قصد طواف از جلوی مزار سید حاجی غریب رد شدند.

خانم فاطمه گریه می‌کرد و می‌گفت «فدای غریبت بشوم».

اما زری اشک نداشت.

ندانست مقصود عمه غریبی امام‌زاده است یا غریبی یوسف.

می‌اندیشید کاش من هم اشک داشتم و جای امنی گیر می‌آوردم و برای همه غریب‌ها و غربت‌زده‌های دنیا گریه می‌کردم.

برای همه آن‌ها که به تیر ناحق کشته‌شده‌اند و شبانه دزدکی به خاک سپرده می‌شوند… زری از همه‌چیز دلش به‌هم‌خورده بود، حتی از مرگ.

مرگی که نه طواف، نه نماز میت و نه تشییع‌جنازه داشت.

اندیشید روی سنگ مزارش هم چیزی نخواهم نوشت. به خانه که آمدند چند نامه تسلا آمیز رسیده بود.

از میان آن‌ها تسلیت مک ماهون به دلش نشست و آن را برای خسرو و عمه ترجمه کرد.

«گریه نکن خواهرم. در خانه‌ات درختی خواهد رویید و درخت‌هایی در شهرت و بسیار درختان در سرزمینت.

و باد پیغام هر درختی را به درخت دیگر خواهد رسانید و درخت‌ها از باد خواهند پرسید درراه که می‌آمدی، سحر را ندیدی؟”

” سووشون _ اثر سیمین دانشور”