اصغر الهی و هر آنچه که از او باید بدانید

زندگینامه اصغر الهی تاریخ نویسندگی ، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است .

اصغر الهی ، در پس هر فراز و فرود این دشت ، نام هایی نهفته است که هر کدام برگی از هویت و شناسنامه ی نویسندگی در سر تا سر جهان را رقم زنده اند .

مطالعه ی تاریخ زندگانی آنان و سیری در احوالات و آثار آنها ، نمایی هر چند کوتاه و گذرا ، اما عمیق و قابل تامل به ما هدیه می کند .

در دل هر یک از کلمات آنان ، گنجینه ای از رازها و معانی نهفته  است و در پیاپی سطور پربار آنان ، رازهایی برای نویسندگان . قصد ما همگام شدن و سفر به زمانه و زندگی آنان است تا با ذهن و زبان آنان بیش از پیش آشنا شویم و از این هم صحبتی ها خوشه ای چند پی توشه ی نویسندگی خود برداریم .

در این برهه از زمان، دفتر زندگانی ” اصغر الهی ” ، نویسنده ی ایرانی و خالق کتاب” سالمرگی” را ورق میزنیم به امید آنکه برگی چند به یادگار نصیب دوستداران خود کند .

زندگینامه اصغر الهی

اصغر الهی در سال ۱۳۲۳ در مشهد متولد گردید. تحصیلات ابتدایی و متوسـطه را در همـان شـهر بـه پایان رساند و سپس به دریافت درجه دکترا در رشـته پزشـکی از دانشـگاه علـوم پزشـکی مشـهد ، نائل گردید. دکتـر الهـی آمـوزش روانپزشکی را از سال ۱۳۵۵ در بیمارستان روزبه آغاز کرد، اما پــیش از آن برای پاره ای از پژوهش های علمی مــدتی را در فرانســه گذرانــد. آنچه که از روایات در دسترس است ذکر این نکته می باشد که قــرار بــوده است اصغر الهی دوره تخصصی خود را در شهر پاریس سپری کند، اما غربـت مانع راه او شد و او دوری از وطن را تـاب نیاورد و زیستن در میان مردمان سرزمین خود را ترجیح داد و به ایران بازگشت .

دکتر اصغر الهی در معرفـی خـود در آخـرین مجموعـه داسـتان چاپ‌ شده‌اش با عنوان «حکایت عشق و عاشقی ما» می‌نویسـد: «دلم می‌خواست نویسنده‌ای به‌نام یا روانپزشکی توانا شوم. که به هیچ‌کدام از این دو آرزوی خود دست نیافتم. بـا ایـن همـه هنوز امیدوارم که شاید… ». خودنگاری دکتر الهی بـیش از آن که اتصال بـه جایگـاه وی در داسـتان‌نویسـی معاصـر یـا جامعـه روانپزشکی باشـد مؤیـد فروتنـی اوسـت: مؤلفـه‌ای اخلاقـی و شخصیتی که همه دوستان و همکارانش به عنوان یک ویژگـی برجسته او از آن یاد می‌کنند.سال‌های جوانی او به دلیل فعالیت سیاسی پرتلاطم بود. با وجود این موفق شد مدرک دکترای تخصصی رشته روان‌پزشکی را از دانشگاه تهران دریافت کند .

اصغر الهی بین سال‌ های ۵۸ تا ۶۰ سردبیر مجله بازتاب روان‌شناسی بوده‌است.به روایت انجمن روانپزشکان ایران در زمینه روانپزشکی از دکتر الهی تنها یک تـألیف بـه‌جـا مانده: «پیش‌درآمدی بر روان‌شناسی اجتماعی: رابطه پزشک و بیمار»؛ اثری که اهمیت رابطه با بیمـاران را در سـپهر حرفـ‌های وی نشان می‌دهد. الهی در زمینه نشانه‌شناسی اختلالات روانـی نام‌آور و یگانه بود؛ چنان‌که در این زمینه ابداعاتی نیزداشـت .

متأسفانه مرگ فرصت نداد اثر او در این زمینه با عنـوان «زبـان روانپزشکی» به زیور طبع آراسته شود.دکتر الهی در فاصله سـال‌هـای ۶۴-۱۳۶۲ سـردبیر نشـریه «بازتاب روانشناسی» بود. وی هـمچنـین در نیمـه اول دهـه ۷۰ ریاست بیمارستان شـهید نـواب صـفوی (ایـران کنـونی) را بـه عهده داشت.دکتر اصغر الهـی از نوجـوانی بـه بیمـاری روماتیسـم قلبـی مبتلا شد. وی در سال ۱۳۷۳ نیز به دنبال سکته مغـزی متحمـل ناتوانی بیشتر در زمینه گفتار و حرکت شد. با این وجـود، وی در مدتی بیش از چهل سال ستیز با رنج بیماری و ناتوانی از پـا ننشست. پنجه در پنجه مرگ انداخت، رابطه خود را با بیماران نگسست و پاره‌ای آثـار ممتـاز ادبـی خـود را در همـین دوران خلق نمود.سپس به تدریس در دانشگاه علوم پزشکی ایران و پزشکی پرداخت وی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص روان‌پزشکی بود و بین سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰ به‌عنوان سردبیر مجله «بازتاب روان‌شناسی» فعالیت داشت .

نخستین داستان‌های کوتاه اصغر الهی در دهه چهل منتشر شدند وی نویسندهٔ رمان‌های «سالمرگی»، «مادرم بی‌بی جان» و مجموعه داستان‌های «بازی» و «قصه‌های پاییزی» بود. در سال ۱۳۷۰ با انتشار مجموعه داستان کوتاه «دیگر سیاووشی نمانده‌است» به کشف و خلق شگردهای تازه روایتگری در داستان‌های روانشناختی پرداخت و مجموعه داستان‌های «دیگر سیاوشی نمانده»، «رؤیا تا رؤیا» و نمایشنامه «قالیباف» از دیگر آثار ادبی اوست. رنج‌های دکتر الهـی ۱۲ خـرداد ۱۳۹۱ در تهـران بـه پایـان رسید.

آثار اصغر الهی

• سالمرگی
• مادرم بی‌بی جان
• بازی
• قصه‌های پاییزی
• دیگر سیاوشی نمانده
• رؤیا رؤیا
• قصه شیرین ملا
• قالیباف
• حکایت عشق و عاشقی ما

مروری بر آثار و اندیشه ها اصغر الهی

الهی از جمله نویسندگان با سواد و دانشمند در حوزه ی نویسندگی رمان بوده است. در باب اصغر الهی می توان مدعیانه گفت که او باب سبک جدیدی از رمان نویسی را در ایران گشود. اگر زندگی نامه ی وی را مطالعه کرده باشید ، در خواهید یافت که او یکی از روان پزشکان برجسته ی کشوری بوده است و همین امر نیز در نوشتن رمان های او بسیار تاثیرر گذار بوده است. آنچه که از روایت های شخصی و از خاطرات او بجا مانده است ، ذکر این نکته است که اصغر الهی عمدتا روایاتی را که از مریضان خویش می شنیده است و زندگی ای که انان برای او تصویر می کرده اند را به رشته ی تحریر در می آورده است .

این امر باعث شده بود که منشا الهام بسیاری از ایده های او در رمان هایش مراجعات مردمی به او باشد. این سبک از نوشتار مقدمه ی یک نوع از رمان سبک نو را در ایران فراهم آورد. الهی از آن جهت که خود یک پزشک بوده است ، درک عمیقی از دنیای انسان ها داشته و این موضوع را بعنوان یکی از دغدغه های اساسی خویش در آثارش بیان کرده است. او در گذار عمر خود علاوه بر نویسندگی ، فعالیت های سیاسی بسیاری داشته است که بر روی نگاه وی حتی در نوشته هایش نیز بسیار تاثیر گذاشته اند. رمان سالمرگی معروف ترین و مشهورترین رمان اوست که کنون در تیغ سانسور مانده است و اجازه ی چاپ مجدد این اثر در دسترس هیچ ناشری قرار نگرفته است.

در زیر بخشی از رمان سالمرگی را با هم مطالعه می کنیم :

“خواستم خوب نگاهت کنم، چراغها کم نور شدند. شب بیماری اتاق ها را پر کرد. شب پشت شیشه ها بود، آن سوی شیشه ها میان باغی پر از دار و درخت. شب لای درخت ها بود. گربه ای بود که از شاخ و برگ ها آویزان بود. تن را کش می داد تا روی زمین بخسبد. می خواستم خودم را از آن همه خواب ها ی خاکستری بیرون بیاورم.”