ما قصد داریم مقاله محمدرضا شفیعی کدکنی و هر آنچه که باید از زندگی و آثارش بدانید را به دو مدل متنی و صوتی برای راحتی کار شما عزیزان در اختیار تان قرار دهیم
در این بخش از زندگینامه نویسندگان آشنا می شویم با نویسنده زیر :
محمدرضا شفیعی کدکنی و هر آنچه که باید از زندگی و آثارش بدانید
تاریخ نویسندگی ، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. در پس هر فراز و فرود این دشت ، نام هایی نهفته است که هر کدام برگی از هویت و شناسنامه ی نویسندگی در سر تا سر جهان را رقم زنده اند.مطالعه ی تاریخ زندگانی آنان و سیری در احوالات و آثار آنها ، نمایی هر چند کوتاه و گذرا ، اما عمیق و قابل تامل به ما هدیه می کند.در دل هر یک از کلمات آنان ، گنجینه ای از رازها و معانی نهفته است و در پیاپی سطور پربار آنان ، رازهایی برای نویسندگان.قصد ما همگام شدن و سفر به زمانه و زندگی آنان است تا با ذهن و زبان آنان بیش از پیش آشنا شویم و از این همصحبتی ها خوشه ای چند پی توشه ی نویسندگی خود برداریم.در این برهه از زمان، دفتر زندگانی ” محمدرضا شفیعی کدکنی ” ، نویسنده و شاعر ایرانی و خالق کتاب ” صور خیال در شعر پارسی” را ورق میزنیم به امید آنکه برگی چند به یادگار نصیب دوستداران خود کند.
زندگی نامه
دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی در سال ۱۳۱۸ در کدکن از روستاهای قدیمی بین نیشابور و تربت حیدریه چشم به جهان گشود.او تحصیلات ابتدایی و دوره متوسطه را در مشهد سپری کرد و از آن پس وارد دانشکده ادبیات دانشگاه مشهد شد و به تحصیل پرداخت و لیسانس خود را در این رشته اخذ نمود.دکتر شفیعی، همزمان با تحصیلات متوسطه و دانشگاهی در حوزه علمیه مشهد به تحصیل علوم ادبی و عربی مشغول شد و ادبیات عرب را نزد اساتید معظم این حوزه یاد گرفت.او در زمانی که در مشهد به تحصیل مشغول بود از اعضای موثر و فعال انجمنهای ادبی به شمار می رفت و از همان آغاز نوجوانی آثارش در مطبوعات خراسان با نام مستعار ش م سرشک به چاپ می رسید.در سالهای بعد از ۱۳۳۲ با همکاری تعدادی از جوانان شاعر و اهل ادب انجمن ادبی تشکیل دادند که بیشتر طرفداران شعر نو و ادبیات داستانی و ترجمه ادبیات فرنگی بودند که دکتر علی شریعتی نیز از جمله اعضای آن انجمن بودند.شفیعی پس از مسافرت به تهران در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران دوره فوق لیسانس خود را سپری کردو سپس دوره دکترای زبان و ادبیات عرب را نیز گذراند.او زمانی در بنیاد فرهنگ ایران و کتابخانه مجلس سنا اشتغال ورزید و سپس به عنوان استاد دانشکده ادبیات تهران در رشته سبک شناسی و نقد ادبی به کار مشغول شد.دکتر شفیعی همچنین مدتی را به دعوت دانشگاههای آکسفورد انگلستان و پرینستون آمریکا و دانشگاه های ژاپن به عنوان استاد به تدریس و تحقیق اشتغال داشت.دکتر شفیعی از استادان بارز و متبحر ادبیات معاصر ایران و از محققین بزرگ به شمار می‌رود که در نقد شعر و ادب فارسی صاحب نظر است و در شعر و شاعری نیز مقام والایی دارد و صاحب سبک و شیوه خاصی است که سبب شده تا همیشه از او بعنوان یک شاعر پیشرو یاد کنند.از ویژگی‌های شخصیتی دکتر شفیعی این است که وی در محافل ادبی به ندرت شرکت میکند و بیشتر در انزوای ادبی خود به سر می‌برد.او در جوانی به شعر و شاعری پرداخت و نام مستعار (م. سرشک) را برگزید و طی آشنایی با نیما یوشیج سبک شعر نو را برگزید.م. سرشک شاعری را با غزل شروع کرد و در سال ۱۳۴۴ با انتشار کتاب «زمزمه‌ها» و بعدها در مجموعه‌های دیگر توانایی خود را در سرودن غزل و قالب‌های دیگر به خوبی نشان داد.زمزمه‌ها در حال و هوای سبک هندی سروده شده و تعلق خاطر شاعر به شاعران خراسانی را می‌رساند. دفتر شعر «در کوچه باغ‌های نیشابور» که در سال۱۳۵۰ به چاپ رسید، وی را به اوج شهرت رساند.سروده ی (هزاره دوم آهوی کوهی) یکی از ناب‌ترین اشعار م. سرشک بود که در زمره ماندگارترین اشعار معاصر فارسی‌قلمداد شده است.در اشعار دکتر شفیعی‌کدکنی چند ویژگی به چشم می‌خورد: شاعر به سنت‌های ادبی ایران و اسلام دلبستگی دارد و این شاخصه ی فرهیختگی را در اشعار خود به بهترین نحو نشان داده است.دیگر اینکه طبیعت و محیط طبیعی استان خراسان را در اشعار خود آشکار کرده و خواننده را با آمیزه‌ای از خاطرات تاریخی خود و طبیعت خراسان آشنا می‌سازد. اشعار دکتر کدکنی غالبا رنگ اجتماعی دارد و اوضاع جامعه ایران در دهه‌های چهل و پنجاه شمسی در شعر او به صورت‌تصاویر، رمزها و کنایه‌ها نمایان است.او در عرصه تالیف و تصحیح و ترجمه و نقد و تحقیق، بی هیچ تردیدی، چهره‌ای برتر در ادبیات ایران است.کتاب‌های «صور خیال در شعر فارسی»، «موسیقی شعر»، «اسرار التوحید» و چندین کتاب و مقاله دیگر وی امروزه، در زمره آثار مرجع به شمار می‌روند.از دیگر آثار دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:زمزمه‌ها، شب خوانی، از زبان برگ، در کوچه باغ‌های نشابور، از بودن و سرودن، مثل درخت در شب باران، بوی جوی مولیان، صور خیال در شعر فارسی، موسیقی شعر، ادوار شعر فارسی، شعر معاصر عرب، گزیده غزلیات شمس، حزین لاهیجی زندگی و زیباترین غزلهای او، شاعر آینه ها، بیدل و سبک هندی، اسرار التوحید از محمد بن منور، حالات و سخنان ابو سعید، ابو روح میهنی، مختار نامه، مجموعه رباعیات عطار، مرموزات اسدی در مرموزات داودی نجم الدین رازی، ترجمه تصوف اسلامی و رابطه انسان و خدا از نیکلسون ،مختار نامه، الهی نامه، مصیبت نامه، اسرار نامه و منطق الطیراز شیخ عطار، نقد و تحلیل شیخ محمود شبستری، خواجه عبدالله انصاری، ابوالحسن خرقانی، قلندریه در تاریخ و… . وی هم اکنون نیز به تدریس ادبیات و حافظ شناسی در دانشگاه تهران پرداخته و مخاطبانش را از یمن وجود خویش سیراب می کند.
آثار
مجموعه ی اشعار
- زمزمه‌ها
- شبخوانی
- از زبان برگ
- در کوچه‌باغ‌های نِشابور
- بوی جوی مولیان
- مثل درخت در شب باران
- از بودن و سرودن
- هزاره ی دوم آهوی کوهی
پژوهش های ادبی و ترجمه ها
- صور خیال در شعر فارسی
- موسیقی شعر
- تصحیح اسرارالتوحید نوشتهٔ محمد بن منور بن ابی‌سعد بن ابی‌طاهر بن ابی‌سعید میهنی
- تصحیح تاریخ نیشابور نوشتهٔ حاکم نیشابوری
- گردآوری مجموعهٔ آثار فریدالدین عطار نیشابوری
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات مختارنامه
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات مصیبت‌نامه
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات منطق‌الطیر
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات اسرارنامه
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات الهی‌نامه
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات دیوان عطار
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات تذکرهالاولیاء
- مقدمه، ترجمه و تعلیقات بر آفرینش و تاریخ از طاهربن مطهربن مقدسی در دو جلد
- مفلس کیمیافروش دربارهٔ شعر انوری
- زبور پارسی نگاهی به زندگی و غزلهای عطار
- تازیانه‌های سلوک در بارهٔ قصاید سنایی
- در اقلیم روشنایی تفسیر چند غزل حکیم سنایی
- شاعر آیینه‌ها بررسی سبک هندی و شعر بیدل دهلوی
- آن سوی حرف و صوت گزیدهٔ اسرارالتوحید
- از مجموعهٔ میراث عرفانی ایران
- دفتر روشنایی دربارهٔ بایزید بسطامی
- نوشته بر دریا دربارهٔ ابوالحسن خرقانی
- چشیدن طعم وقت دربارهٔ ابوسعید ابوالخیر
- در هرگز و همیشهٔ انسان دربارهٔ خواجه عبدالله انصاری
- درویش ستیهنده دربارهٔ شیخ جام ژنده‌پیل
- زبان شعر در نثر صوفیه درآمدی به سبک‌شناسی نگاه عرفانی
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات برحالات و سخنان ابوسعید تألیف جمال‌الدین ابوروح لطف‌الله بن ابی‌سعید بن ابی‌سعد
- ادوار شعر فارسی از مشروطه تا سقوط سلطنت
- زمینهٔ اجتماعی شعر فارسی
- قلندریه در تاریخ دگردیسی‌های یک ایدئولوژی
- ترجمهٔ تصوف اسلامی و رابطهٔ انسان و خدا، نوشتهٔ رینولد نیکلسون
- تصحیح غزلیات شمس تبریز
- مقدمه‌نویسی و انتشار تصویر نسخه خطی منظومهٔ علی‌نامه
- مقدمهٔ تحلیلی و تعلیقات بر دیوان قائمیات، نویافته‌ترین دیوان شعری مذهب اسماعیلیه، به تصحیح سید جلال حسینی بدخشانی
- با چراغ و آینه در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران
- حالات و مقامات م. امید، مهدی اخوان ثالث
- شاعری در هجوم منتقدان، نقد ادبی در سبک هندی پیرامون شعر حزین لاهیجی
- مقدمه، تصحیح و تعلیقات مرموزات اسدی در مزمورات داودی از نجم‌الدین رازی
- رستاخیز کلمات درس‌گفتارهایی دربارهٔ تئوری فرمالیسم روسی
- گزیدهٔ غزلیات شمس
- ترجمهٔ آوازهای سندباد سرودهٔ عبدالوهاب البیات
- شعر معاصر عرب
- این کیمیای هستی ۳جلدی درباره حافظ
- رسوم داراخلافه یا نقش آیین های ایرانی درنظام خلافت اسلامی؛ هلال ابن محسن صابی
مروری بر آثار و اندیشه ها
شفیعی کدکنی یکی از ستون های سترگ ادبیات پارسی است. اگر بخواهیم ده ادیب برجسته ی ایران را که بر گردن ادبیات پارسی حق دارند را نشان کنیم ، شفیعی کدکنی یکی از آن ادیبان است که به جد سهم زیادی در شکوفایی و بازپروری ادبیات پارسی داشته است.شفیعی کدکنی نه تنها یک شاعر گرانقدر ، بلکه یک نویسنده ی ارزشمند ، یک استاد دانشگاه ، یک پژوهشگر و یک مترجم بسیار توانمند است. حوزه ی کاری شفیعی کدکنی در طول سالهای حیات پربارش که تا به اکنون نیز ادامه دار است ، بسیار گسترده است و وی در حوزه های مختلفی از پژوهش و تالیف فعالیت کرده است که شمارش آنان ز دست اهالی قلم خارج است. آنچه در طول سالیان حیات شفیعی کدکنی بیش از سایر حوزه های فعالیت او مورد اقبال بوده است ، شعر های وی است. او شاعری چیره دست و نقاش مناظر بدیع ادبی است.شعرهای او خیال انگیز ، مستحکم و سرشار از خیال است.یکی از وجوه برتری شعر شفیعی کدکنی ، سرایش آگاهانه ی او است. او به واسطه ی تحقیقات بسیاری که در حوزه ی ادبیات داشته است ، بر تمامی آثار پیشینان در حوزه ی شعر و شاعری آگاهی دارد و همچنین به دنبال مقام استادی دانشگاه با معاصران و شعر های معاصر نیز هم نشین است . این امر باعث شده است که طبع شاعرانگی شفیعی کدکنی ، علاوه بر ذوق با چاشنی آگاهی نیز همراه باشد. دیگر حوزه ای که شفیعی کدکنی در آن فعالیت های بسیار داشته است و نخستین تالیفاتش را نیز شامل می شده است ، حوزه پژوهش های ادبی است. شفیعی کدکنی در قالب کتاب هایی چون صور خیال در شعر پارسی و یا موسیقی شعر ، توانایی بالای خود را در قالب نقد ادبی و پژوهش های ادبی نشان میدهد. ویژگی تمامی پژوهش های او صمیمت است. شفیعی کدکنی ، در نوشته هایش نیز رابطه ای با مخاطب برقرار می کند به صمیمت رابطه ی استاد و شاگرد. او تمامی احساسات خویش را از تمامی جنبه های ادبی در زبانی ساده و صد البته مستند و با آگاهی بالا در کتاب هایش عرضه می کند و این امر باعث شده است که تمامی کتاب های پژوهش ادبی وی بارها تجدید چاپ شوند و مورد استفاده ی همه ی اهالی ادبیات قرار گیرند. همچنین شفیعی کدکنی در پژوهش بسیار مسئولیت پذیر عمل می کند و به فراخور زمان و یا با خطور اندیشه های جدید ، تمامی کتاب هایش را ویرایش کرده و بر آن می افزاید و یا از آن می کاهد. این امر باعث شده است که وی همیشه در زمره ی به روز ترین پژوهشگران ادبیات ایران قرار گیرد. همچنین وی در حوزه ی تاریخ ادبیات ایران فعالیت های بسیاری داشته که از جمله ی آنان مروری بر زندگانی عارفان بزرگ ایران و همچنین تصحیح بسیاری از آثار کهن ادبی می باشد.شفیعی کدکنی در کنار تمامی توانمندی هایش ، مترجم بسیار بزرگی نیز می باشد. او به دلیل تسلط بالا بر زبان عربی و انگلیسی ، ترجمه های شایسته ای خصوصا در حوزه ی شعرهای عربی داشته است که هر یک راهگشای بسیاری از علاقمندان به ادبیات بین الملل بوده اند. شناخت شفیعی کدکنی نیاز به آن دارد که سالها با آثار و شخصیت این فرد زندگی کرده باشید تا در یابید که این استاد گرامی چه گوهر دردانه ای در ادبیات پارسی است.
در زیر بخشی از شعر معروف شفیعی کدکنی که در کتاب های درسی نیز راه پیدا کرده است را با هم مطالعه می کنیم.
“به کجا چنین شتابان؟
گَوَن از نسیم پرسید
دلِ من گرفته زینجا
هوس سفر نداری
ز غبار این بیابان؟
همه آرزویم، اما
چه کنم که بسته پایم
به کجا چنین شتابان؟
به هر آن کجا که باشد به جز این سرا سرایم
سفرت به خیر! اما، تو و دوستی، خدا را
چو ازین کویرِ وحشت به سلامتی گذشتی
به شکوفه ها به باران
برسان سلامِ ما را”
به کجا چنین شتابان _ محمدرضا شفیعی کدکنی
نویسنده و گوینده : محمدرضا تیموری
عشق و علاقه به رشد و موفقیت و رسیدن به سطح والای لیاقت ها را مهمترین اصل در رسیدن به خواسته ها می دانم
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.