محمود پاینده لنگرودی و هر آنچه که باید از زندگی و آثارش بدانید

در این بخش از زندگینامه نویسندگان آشنا می شویم با نویسنده زیر :

محمود پاینده لنگرودی و هر آنچه که باید از زندگی و آثارش بدانید

تاریخ نویسندگی ، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. در پس هر فراز و فرود این دشت ، نام هایی نهفته است که هر کدام برگی از هویت و شناسنامه ی نویسندگی در سر تا سر جهان را رقم زنده اند.مطالعه ی تاریخ زندگانی آنان و سیری در احوالات و آثار آنها ، نمایی هر چند کوتاه و گذرا ، اما عمیق و قابل تامل به ما هدیه می کند.در دل هر یک از کلمات آنان ، گنجینه ای از رازها و معانی نهفته  است و در پیاپی سطور پربار آنان ، رازهایی برای نویسندگان.قصد ما همگام شدن و سفر به زمانه و زندگی آنان است تا با ذهن و زبان آنان بیش از پیش آشنا شویم و از این همصحبتی ها خوشه ای چند پی توشه ی نویسندگی خود برداریم.در این برهه از زمان، دفتر زندگانی ” محمود پاینده ی لنگرودی ” ، شاعر ایرانی و خالق کتاب “فرهنگ گیل و دیلم ” را ورق میزنیم به امید آنکه برگی چند به یادگار نصیب دوستداران خود کند.

زندگی نامه

محمود پاینده شاعر، مردم شناس و کارشناس فرهنگ گیلکی ، و مورخ معاصر است که در دوازده آذر ۱۳۱۰ در لنگرود به دنیا آمده است. تحصیلات ابتدایی را در ۱۳۱۷ شمسی در شهر لنگرود آغاز کرده و در دوازده سالگی به سبب بیماری که به آن دچار گردید ، مدرسه را راها کرده و پس از وقفه ی دو ساله دوباره به تحصیل پرداخت. بنای ورود پاینده به عرصه ی ادبیات ، با اتفاقات سیاسی و اجتماعی شکل گرفته است.پاینده با مبارزان سیاسی دهه ۱۳۲۰ شمسی همگام بود و در همان سالها شعر و شاعری را با روزنامه چلنگر محمدعلی افراشته  (۱۲۸۷ـ ۱۳۳۸ ش ) آغاز کرد و شیوه شعر گفتن را از او آموخت.پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دگربار ناگزیر ترک تحصیل کرد و راهی تهران شد. در دی ۱۳۳۳ کتاب کوچکی به نام نغمه های زندگی منتشر شد که در آن اشعار شاعرانی که شعرشان در مجله امید ایران چاپ می شد گرد هم آمده بود. پنج شعر این مجموعه از پاینده بود .او با انتشار چندین شعر دیگر از خود در مجلات و روزنامه های وقت ، جایگاهی در میان اهالی ادبیات پیدا کرده و بعنوان یک استعداد ادبی شناخته شد. در سالهای ۱۳۴۴ و ۴۵ شمسی ، فعالیت های حرفه ای در حوزه ی مطبوعات را با ورود به مجله امید ایران آغاز کرد. مجله امید ایران در آن زمان ، یکی از اصلی ترین مقاصد اهالی ادب و فرهنگ بود و این امر برای پاینده سکویی برای پرتاب گردید. او به واسطه ی آشنایی با اهالی قلم هم از آنان درس شاعری آموخت و هم به واسطه ی آنان راه به محافل ادبی پیدا کرد. او هر هفته دو صفحه ی روزنامه را به شعرهای سیاسی خود اختصاص می داد و منظومه های سیاسی او دیری نپایید که به یکی از پرطرفدارترین بخش های مجله تبدیل گشت و او را در مرکز توجهات قرار داد.پاینده ، علاوه بر روزنامه نگاری و شاعری ، به منظور گذران زندگی در حسابداری و نقاشی و سایر هنرهایی از این دست ، از جمله خوشنویسی نیز ورود کرده و با آن امرار معاش می کرده است.یکی از افتخارات و برگ برنده های پاینده ، قریحه ی او در سرودن شعر گیلکی است.او در شاعری به جد چیره دست بوده است. مضامین اصلی اشعار او عمدتا اجتماع را در مخاطب قرار میداده است.در یک نگاه کلی  ، اشعار فارسی پاینده که مضمون اجتماعی دارد در عین زیبایی ، عامه پسند و عاری از تعقیدات لفظی است . اشعار گیلکی او، شیوا و سلیس و آکنده از مضامین دلنشین مردم پسند است.پاینده بعدها به میدان پژوهش بویژه در فرهنگ عامه گام نهاد و باقی عمر خود را در این راه صرف کرد.وی در آبان ۱۳۷۷ دار فانی را وداع گفت.

آثار

• گل عصیان (مجموعه اشعار فارسی)
• مثلها و اصطلاحات گیل و دیلم
• خونینه‌های تاریخ دارالمرز، گیلان و مازندران
• گیلان در شعر شاعران
• فرهنگ گیل و دیلم

مروری بر آثار و اندیشه ها

محمود پاینده یکی از برجسته ترین فرهنگ پژوهان ایران و همچنین از شاعران پیرو سبک نیمایی است.پاینده ی لنگرودی ، فعالیت های ادبی خود را در پی رخدادهای اجتماعی آغاز کرد و این امر از او شاعری ساخت که تمامی دغدغه های زندگیش در جامعه ی خویش خلاصه بشود و تنها برای جامعه ی خویش و مصائبی که مردم آن متحمل می شوند. شعر بگوید.او یکی از بزرگترین شاعران سیاسی و ژورنالیست ایران بوده است.زبان شعر پاینده ی لنگرودی ، زبانی گیرا ، شفاف ، رک و بی پیرایه بوده است. از او در زمانی که بعنوان یک شاعر سیاسی فعالیت می کرده است ، بعنوان یکی از شجاع ترین و در عین حال دلسوزترین شاعر معاصر ایران یاد می کرده اند.پاینده یکی از پیروان نیما در شعر سرایی بوده است. اگر بخواهیم به محتوای شعر های او بپردازیم ، می توانیم اینگونه عرض کنیم ، که پاینده منتقد سرسخت فقر ، ظلم و بی عدالتی در جامعه بوده است. او به سبب آگاهی تام و تمامی که از تاریخ ایران داشته و به دلیل مطالعات بالا در حوزه ی جامعه شناسی ، شعرهایی می سروده است که به لحاظ خاستگاه اجتماعی و همینطور ارزش ادبی در سطح بالایی قرار داشتند و بسیار سریع تر از آنچه که انتظار آن می رفته است ، در جامعه همه گیر می شدند و مردم بر سر زبان ها آن اشعار را تکرار می کردند.پاینده فعالیت های بسیاری را نیز در حوزه های شعر گیلکی داشته است. فرهنگ فولکلور ایران ، یکی از غنی ترین انواع ادبی را در جهان داراست. هنگامی که ما به سراغ ادبیات محلی و فولکلور ایران زمین می رویم ، در می یابیم که نمونه ی بارز اصالت ادبی را تنها می توان در فرهنگ و ادبیات عامه ی اقوام ایران یافت کرد. از این رو اما فرهنگ اقوام ایران سالهاست که دیگر مورد توجه قرار نمی گیرد و اگر امثال محمود پاینده ی لنگرودی و محققینی از این دست وجود نداشتند ، این ادبیات سالهای سال بود که به فراموشی سپرده شده بود.پاینده ی لنگرودی با پرداختن به اشعار گیلکی از دو منظر به ادبیات ایران زمین خدمت کرده است. نخست آنکه سرایش شعر به یک زبان محلی باعث ماندگاری آن زبان می شود و بنای سترگ یک زبان را از شر هر آسیبی در امان نگه می دارد و از دیگر منظر آنکه بسیاری از فرهنگ ها ، نماد ها و …. در اشعار گیلکی او میراثی می باشند که آیندگان می توانند تنها با خوانش این دست از اشعار از آن بهره مند شوند.پاینده اما تنها به این امور کفایت نکرده است. او یک محقق بزرگ در حوزه ی ادبیات گیلان نیز بوده است.او چندین جلد کتاب در باب فرهنگ گیلان و همینطور گیلان شناسی به رشته ی تحریر در آورده است که امروزه از آن بعنوان یک مرجع تحقیقاتی در دانشگاه ها استفاده می شود.در این کتاب ها بیش از هزار ضرب المثل گیلکی ، بیش از هزار رسم و آیین گیلکی و همچنین بسیاری از افسانه ها و … مورد بررسی قرار گرفته است. پاینده ی لنگرودی را می توان به جد یکی از برترین محققان و ادیبان زمانه ی خویش دانست.

در ادامه یک شعر فارسی و یک شعر گیلکی از او را با هم مطالعه می کنیم:

“پایان بازی”

مرغابیان اهلی دست آموز

در شر شر مداوم باران

مست و ترانه خوان

بر آب صاف برکه نشستند.

ما نیز آمدیم و نشستیم

با بال های خسته از رنج راه و دوری ِ پرواز

بی واهمه ز حیله ی تیرانداز

گفتند: ای نورسیدگان ِ ز دیاران ِ دوردست

اینجا خوش آمدید!

گفتیم: ای ناشناس یاران!

دریای مهربانی تان بیکرانه باد!

در شُرشُر ِ مداوم ِ باران

هر لحظه، بزم برکه ی ما شادمانه تر

پیوند آشنائی ما جاودانه باد!

یاران میزبان

کم کم ز ما کناره گرفتند

و ما به مهر

پنداشتیم برکه به ما وا گذاشتند.

اما دریغ و درد!

که صیادها به خشم

داغ ِ هزار گُل، به دل ِ ما گذاشتند.

هان ای ز راه آمده نا آزموده کار!

با مرد در عزای ِ عزیزان گریستن

خوشتر که با برادر ِ نامرد زیستن!

” شاعر”

یله کوه لیله کوه آخ یه وختی مو ، ای دنیا جی شونم

پیستم. پوچ آبونم. خاک آبونم

جَغَلَئن هَنده هَئَن مرد آبوئن

می موسون گرما بونن. سرد ابونن

زندگی دوست و گینن

کس کسه بال گینن

وختی خوشهرِ بوشه مرد مانه یاد ابئنن

نیشنن گردکله ی زئنن امه حرفه زئنن

موکه نیسئم لیله کوه

تو بگو تو می دیل درده بگو

آخ ، زئکئن مردابونین مردانی حال بگیرین

دَی کی دئنین بکته آدمی بالَ بگیرین

مردمه شاداکونین

زندگه ، ننگ جی ، آزاد کونین

لیله کوه . لیله کوه

تو او دوره گیله مردانه بگو

که مو ، ای مردمی همرا ، بَموتَم ، زنده بو بوم بسوتم

شاعرابوم