آلفونس دوده ، نویسنده ی به نام و از بزرگان تاریخ ادبیات فرانسه و جهان به تاریخ ۱۳ مه ۱۸۴۰ دیده به جهان گشود .

آلفونس دوده یکی از جریان سازان ادبی و یکی از بزرگترین ادبایی است که تاریخ ادبیات جهان به خود دیده است .

در باب او بسیار نوشته اند و هر کدام از آثارش امروز به بیش از سی زبان در دنیا ترجمه شده است و اقتباس های بسیاری نیز از آن ها بعمل آمده است. آلفونس دوده به جد یکی از نوابع علم ادبیات دنیا است .

آلفونس دوده در جنوب فرانسه و در خانواده ای ثروتمند چشم به جهان گشود و دوران کودکی خود را به خوشی گذراند

دوره تحصیلی خود را در دبیرستان شهر لیون درعین حال که بسیار بی انضباط بود با درجه ی ممتازی به پایان رساند .

پیش از آنکه فکر نویسندگی به سرش بزند ، به دلیل ورشکستگی پدرش مجبور شد در سن هفده سالگی به تدریس بپردازد و پس از دو سال به سبب نارضایتی از شغلش آن را  کنار گذاشت و در سال ۱۸۵۷ به کمک برادر بزرگ ترش به پاریس سفر کرد . دوده بواسطه ی منتشر کردن دیوان زنان دلداده توانست نظر بسیاری از روزنامه های آن زمان را به خود جلب کند تا آنجا که تعدادی از آن ها نویسندگی ستون ادبی روزنامه های خود را به دوده پیشنهاد دادند .

به سبب همین استقبال ، وضع مالی او بهبود پیدا کرد . پس از آن به سمت تئاتر رفت و در ابتدا آثار نه چندان موفق از این قرار آخرین معبود ، غایبان از نظر و میخک سفید را منتشر کرد اما در حین نگاشتن این آثار به نوشتن مجموعه نامه هایی از آسیای من پرداخت که این اثر او سبب شد شهرت چندانی پیدا کند .

این مجموعه ، مجموعه داستان هایی بود از زندگی شخص خودش زمانی که در جنوب فرانسه زندگی می کرد .

نثری روان و همراه با شوخ طبعی از ویژگی های این اثر بود که بواسطه آن زندگی مردم منطقه خود را توصیف می کند . این اثر موفق او سبب گشت تا شاهکار سه بخشی او شکل بگیرد .

قسمت نخست آن که ماجراهای عجیب تارتارن اهل تارا سکون در سال ۱۸۷۲ منتشر گردید . او در این اثر شخصیتی را آفریده و توصیف می کند که متظاهر بودن و دروغگویی از صفات بارز اوست و همانند مردمان جنوب اتفاقات غیر عادی در نظرشان امری عادی است .

تارتارن از قشر کاسب شهر تارا سکون است و بواسطه ی تعریف نمودن قصه هایی از زندگی غیرعادی و عجیب خود ، بر شهرت خود می افزود .

در ادامه داستان می آید که تارتارن برای شکار شیر به آفریقا سفر کرده و دچار حوادث گوناگونی می گردد و سپس هنگام بازگشت به وطن خود با استقبال بی نظیری از سوی مردم پرورانس روبرو می شود .

قسمت دوم تارتارن بر کوه های آلپ در سال ۱۸۸۵ منتشر گردید . دوده در این بخش تارتارن را درحالی که در محاصره ی مردمان پرورانس در ارتفاعات کوه های غول پیکر آلپ است برای مخاطب به تصویر می کشد ، از سویی دیگر تصویری مضحک را از سوئیس که همواره مورد توجه گردشگران است نشان می دهد .

دوده در این کتاب ، برخلاف تصور که او را فردی شهرستانی می  پنداریم ، حال به شخصی اهل پاریس تبدیل گشته است که کوهنوردان و گردشگران سوئیس را باد سخره می گیرد . در قسمت سوم بندرگاه تار سکون ، تارتارن بوسیله ی نقل داستان های عجیب و افسانه ای ، مردم تارا سکون را تهییج می کند تا به این فکر فرو روند که می توانند در سرزمینی دوردست مستعمره ای داشته باشند تا نام تاراسکون را در جنوب جاودانه و پرآوازه سازند ، اما برخلاف خیال پردازی های شان حوادث ناگواری رخ داده و آنها را به سوی ناامیدی می کشاند .

با این حال که این قسمت از داستان غم انگیز است اما اوضاع مردم و چشم انداز هایی از مناظر تاراسکون را برای خواننده تصویر می کند . دوده در سال ۱۸۶۸ نخستین رمان خود که نام لو پتی شوز را برای آن انتخاب کرده بود را منتشر کرد که موجب آن گشت تا به شهرت بیشتری میان مردم دست یابد و بتواند نظر روزنامه هایی چون فیگارو و ایلوستراسیون و دیگر روزنامه ها را جلب کند . این رمان شامل خاطراتی از زندگی دوده ، دوران تحصیلش در مدرسه و کار عذاب آورش می شود .

هم چنین در این کتاب بخش هایی مشاهده می شود که با زندگی دوده مطابقت ندارد . لو پتی شوز اثر فاخری است با دیدی عمیق و شاعرانه و جذاب که بواسطه آن موفقیت های بسیاری را بدست آورد . از عواملی که موجب شد این نمایش به موفقیت برسد می توان به آهنگی که ژورزه بیزه برای آن ساخته بود اشاره کرد . سال بعد از آن ، مجموعه ای داستانی را تحت عنوان مجموعه داستانهای دوشنبه منتشر نمود که موجب شد شهرت او میان مردم بیش از پیش افزوده شود .

این مجموعه مشتمل بر چهل داستان کوتاه است که روایتگر اتفاقات و حوادث تلخ ۱۸۷۰ و محاصره پاریس است که نوع روایت آن سبب شده است از دیگر آثار متمایز گردد. داستانهای دوشنبه توانست موفقیت های بسیاری کسب کرده و بر ذهن عموم مخاطبانش تاثیر خوبی بگذارد .

او علاوه بر نگاشتن آثاری که روایتگر زندگی مردم پرووانس است ، رمان های دیگری را در توصیف شهر پاریس و فضای اجتماعی آن منتشر نموده است . پاره ای از زمان که او منشی مخصوص دوک دو مورنی بود سبب شد تابه خوبی اختلاف طبقاتی اجتماع و جزییات زندگی اشراف پاریس را به عینه مشاهده کرده و

بر روی آن مطالعاتی انجام دهد این مطالعات او منتج به نوشتن آثاری چون فرومون کوچکتر و ریسله بزرگتر ، سرگذشت دختر فقیری که همبازی دختر ثروتمند خانواده شده است شد  و این همبازی شدن باعث شده بود که دختر به پسر دل ببازد و ماجراهایی بسیار برای هر کدام از آن ها در طول داستان رخ دهد .

اما بعد باید به این نکته اشاره کرد که این داستان مورد اقبال افراد بسیاری در حوزه ی تیاتر واقع شد و از آن نمایشنامه های بسیاری اقتباس شد که هر کدام نیز موفقیت های بسیاری پدید آورند. خود آلفونس دوده نیز از این داستان یک نمایشنامه پدید آورد که آن را در سال ۱۸۷۶ بر روی صحنه برد و اوج هنر خویش را نیز در نمایش نامه نویسی به اثبات رسانید .

اما بعد ، وی کتاب دیگری به رشته ی تحریر در آورد که به کل با دیگر کتاب های او در زمینه ی رمان نویسی متفاوت بود . کتاب ” نا باب ” ، رمانی بود در باب مردم پاریس که به آداب و رسوم و زندگی اجتماعی آن ها می پرداخت .

اما بعد اگر بخواهیم در باب این کتااب سخنی بگوییم ، باید به این نکته اشاره کنیم که این رمان در حقیقت سرگذشت و زندگی نامه یک فرد تونسی است که از بزرگان تونس بوده و برای مقصودی دست به مهاجرتی به فرانسه می زند و ماجرای آن در این کتاب کاملا تصویر می شود .

در واقع آلفونس دوده سعی کرده است که تمامی ویژگی های مثبت و منفی زندگی اجتماعی مردم فرانسه را در قالب یک کتاب غیر مستقیم و از زبان یک تونسی بیان بکند. این کار یک تکنیک برای نویسند محسوب می شود .

اگر بخواهیم در باب این تکنیک بگوییم ، باید به این نکته اشاره کنیم که هنگامی که یک نویسنده می خواهد از جامعه ی خویش انتقاد کند ، همیشه یک ترس از سرخوردگی و عدم اقبال مردمی به کتاب در او زنده است .

از این رو یکی از تکنیک ها این است که نویسنده فردی را از غریبه ها وارد داستان می کند و از زبان او به روایت می پردازد و به نقد می پردازد . این امر شاید برای خواننده آگاه به ظاهر تفاوتی نکند ، اما برای عامه ی مردم این بیان غیر مستقیم ، یک بعد روانی نیز دارد و باعث می شود که به طور کلی دیدش نسبت به نقد نویسنده عوض شود و یک نگاه در خود و جامعه به شکل بی طرفانه داشته باشد .

آلفونس دوده ، پس از مدتی رمان نویسی و استادی در این رمان نویسی ، یک سبکی را بنیان می گذارد که پیش از او نیز وجود داشته اما ساز و کاری منظم نداشته است .

او رمان نویسی پاریسی را بنا می نهد. او در این باب سعی می کند رمان هایی بنویسد که مولفه های نویسندگان فرانسوی در آن حضور مشخص و معینی داشته باشد. معروفترین اثری که از او در این سبک وجود دارد اثر سافو است .

داستان سافو ، شاید موضوعی ساده داشته باشد ، اما به جد بر روی مسائل روانی و تحلیل روانشناختی تمرکز دارد و سعی شده است که رمانی پر کشش در آن ایجاد شود که خواننده با خواندن آن درس آموزی نیز از آن داشته باشد. دوده ، عمدتا به بی حاشیه بودن در نویسندگی مشهور بود ،

اما مطمئنا در هر نویسنده ای یک سری از دغدغه های روحی وجود دارد که خلاف میل مردم و یا حکومتی ها می باشد و آن جنجال روح سرکش نویسنده در بحث آزادی خواهی است .

از این رو ، کتابی از دوده منتشر می شود به نام جاودانی ، که اختلافات بسیاری را به همراه می آورد.این کتاب به جد یکی از کتاب های اثر گذار دوده است ، اما مسئله اینجاست که موضوع اصلی کتاب که آزادی های هنری و فرهنگی در جامعه می باشد ، آنچنان مورد اقبال حکومتی ها واقع نیم شود و دوده در حاشیه ای بسیار سخت می افتد.این مسئله باعث شد که دوده بار دیگر بر سر زبان ها بیفتد و بعنوان یک نویسنده متعهد درجامعه شناخته شود. آنچه که دوده را از دیگر نویسنده های زمان خویش متمایز می کرد ، همدردی با قشر ضعیف جامعه بود .

شاید این امر برای شما که مروری بر زندگی نامه دیگر نویسندگان هم داشته اید ، چیزی ساده به نظر بیاید. اما به یک مفهوم که در این میان ذکر شده است باید دقت بسیار کنید. ما یک زمان نویسنده ای داریم که از قشر ضعیف می گوید و در باب آن ها می نویسد و سعی می کند تصویری واقعی از زندگی آن ها ارائه دهد ، ولیکن یک زمان نویسنده ای داریم که خود همدرد قشر ضعیف جامعه است و سعی می کند بجای تصویر کردن ، به تحکیم آثار مخرب دولت ها بر روی قشر ضعیف جامعه بپردازد. دوده از این دسته بود .

دوده به دلیل آنکه توانست سبک داستان نویسی بسیار واقع گرایانه را همخوان با اندیشه های مردم کند ، بسیار مورد اقبال قرار گرفت. او یک نویسنده ، یک انسان شناس و یک جامعه شناس بزرگ بود. زیباترین تصویری که از آلفونس دوده می توان در ذهن داشت ، مطالعه ی داستان ” آخرین درس ” است .

این داستان به روایت حمله ی آلمانی ها به فرانسه می پردازد. اگر تاریخ را مطالعه کرده باشید ، هنگامی که آلمانی ها فرانسه را تسخیر می کنند ، دستور میدهند که همه ی مدارس به زبان آلمانی تدریس درس داشته باشند .

آلفونس دوده بر اساس همین امر ، داستانی رامی نویسد تحت آخرین درس که ماجرای آخرین روزی است که دانش آموزان به زبان فرانسه در مدرسه ها صحبت می کنند . آلفونس دوده ، یک نویسنده متعهد و سرشار از ایده های نوگرایانه بود. امروز کتاب های وی هم در ایران و هم در بسیاری از دیگر کشورها ترجمه شده است و مخاطبان بسیاری دارد .

وی به تاریخ ۱۶ دسامبر ۱۸۹۷ جهان را برای همیشه بدرود گفت .

آثار آلفونس دوده

• پتی شوز
• نامه‌های آسیای من
• ماجراهای عجیب و غریب تارتارن دو تاراسکون
• قصه‌های دوشنبه
• همسران هنرمند
• فرومون کوچکتر و ریسله بزرگتر
• ژاک
• ناباب
• شاهان در تبعید
• نوما رومستان
• کشیش
• سافو
• تارتارن بر جبال آلپ
• نیورونز زیبا
• بندرگاه تاراسکون
• آرنوین

مروری بر آثار آلفونس دوده

آلفونس دوده ، یکی از نویسندگان بی همتای زبان و ادبیات فرانسه در تاریخ ادبیات جهان است. او نویسنده ای بسیار باهوش و پر از خلاقیت بود که شاهکارهای بسیاری را تقدیم به ادبیات جهان کرده است. اما بعد آلفونس دوده یکی از نویسنده هایی بوده است که بر ادبیات ایران نیز بسیار تاثیر گذاشته است. شاید بهتر باشد که به این تاثیر بیش از مرور آثار آلفونس دوده بپردازیم ، چرا که آن را همه مورد پرداخت قرار داده اند اما تا به حال کم تر کسی به نقش آلفونس دوده بر ادبیات فارسی سخن گفته است.

آلفونس دوده نویسنده ای بود که مولفه های فکری اش با ما ایرانی ها مطابقت فکری بسیار داشت.  از این رو زمانی که رمان هایش در ایران ترجمه گشت ، بسیاری از نویسندگان ما در داخل کشور توانستند با استفاده از بهره گیری و درس آموزی از کلام او ، آثاری اقتباسی و یا الهام گرفته از او را خلق کنند و از سبک نوشتن او بهره های بسیاری بگیرند.

او نه تنها در ایران بلکه در تمامی کشورهای جهان اقبال فراوانی را نصیب خود کرده است.اما این میان یک پیشنهاد مطالعه از آلفونس دوده نیز در اختیارتان قرار میدهیم و آن ذکر مطالعه ی داستان کوتاه ” آخرین درس ” است. این داستان کوتاه یکی از زیباترین داستان هایی است که تیم مطالعاتی استاد تیموری به شما پیشنهاد می کند. داستانی است که می توانید حس وطن پرستی و ارزش زبان و ادبیات را در آن یافت کنید و این امر بسیار برای شما نیز شگفت انگیز خواهد بود. در ادامه بخش هایی از آخرین درس از آلفونس دوده را با هم مرور می کنیم :

فرزند تو را سرزنش نمی کنم زیرا خود به قدر کفایت متنبه شده ای.می بینی که چه روی داده است.آدمی همیشه به خود می گوید وقت باقی است درس را یاد می گیرم اما می بینی که چه پیشامد هایی ممکن است روی دهد.

افسوس : بدبختی ما این است که همیشه آموختن را به روز دیگر وا میگذاریم.اکنون این مردم که به زور بر ما چیره گشته اند.حق دارند که ما را ملامت کنند و بگویند:شما چگونه ادعا دارید که قومی مستقل هستید و حال آنکه زبان خود را نمی توانید بنویسید و بخوانید؟»

با این همه فرزند تنها تو در این کار مقصر نیستی. همه ی ما سزاوار ملامتیم.پدران و مادران نیز در تربیت و تعلیم شما چنان که باید , اهتمام نورزیده اند و خوشتر آن دانسته اند که شما را به دنبال کاری بفرستند تا پولی بیش تر به دست آورند.آنگاه معلم از هر دری سخن گفت و سرانجام سخن را به زبان ملی کشانید و گفت: «زبان ما در شمار شیرین ترین و رسا ترین زبان های عالم است و ما باید این زبان را در بین خویش همچنان حفظ کنیم هرگز آن را از خاطر نبریم زیرا وقتی قومی به اسارت دشمن درآید و مغلوب و مقهور بیگانه گردد تا وقتی که زبان خویش را همچنان حفظ می کند همچون کسی است که کلید زندان خویش را در دست داشته باشد.

شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید

آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب