داریوش مهرجویی

داریوش مهرجویی ، نویسنده ، کارگردان و سینماگر بزرگ ایرانی ، به تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۱۸ دیده به جهان گشود .

مهرجویی علاوه بر فعالیت های سینمایی اش که فعالیت های شاحصی می باشد و در زمره ی نوگرایان سینمایی قرار می گیرد ، یک نویسنده و مترجم بزرگ نیز می باشد و از این باب نیز از شاخص ترین فعالان ادبی ما در ایران می باشد. اما مسئله ای که شاید باعث شد داریوش مهرجویی در لیست ما قرار بگیرد ، فعالیت های ادبی به علاوه ی فیلم نامه های ماندگاری است که او در تاریخ سینمای ایران و جهان خلق کرده است .

اگر به تاریخ سینمای ایران نگاه کنیم می بینیم که وی با ساخت فیلم گاو که اقتباسی از داستان های غلامحسین ساعی و باز نویسی به سبک خودش بود ، توانست مرزهای سینمای ایران را جابجا کرده و جایگاهی جهانی به سینمای مفهومی ایران هدیه کند. او پس از انقلاب سالهایی را تصمیم گرفت که به خارج از کشور برود ، اما خیلی زود به ایران برگشت و احساس کرد که تنها در ایران است که می تواند فیلم هایش را به آن شکل که می خواهد سامان دهد. داریوش مهرجویی همچنین عضو پیوسته ی فرهنگستان هنر در ایران است. مهرجویی را خداوندگار خلق شخصیت در سینمای ایران دانسته اند. او هفت چهره خلق کرد که هر هفت عدد آن ها ماندگار شده اند .

زندگینامه داریوش مهرجویی

شخصیت هامون با بازی خسرو شکیبایی در فیلم هامون ، ماندگار ترین شخصیت سینمای ایران از نگاه مردم در طی نظر سنجی سال ۱۳۸۸ بوده است. این نشان میدهد که قدرت قلم مهرجویی در ساخت شخصیت هایی ماندگار به شددت ستودنی است . اما بعد همه ی این ها در حالی است که اکثریت فیلم های مهرجویی تیغ توقیف را دیده اند و شرایط به گونه ای شده است که بسیاری از فیلم هایش آنچنان که باید و شاید مورد بازدید قرار نگرفته اند. اما هیچ کدام از این اتفاقات و بی رحمی ها نگذاشت که مهرجویی دست از فیلم سازی و نوشتن بردارد. او عاشق نوشتن بود و فیلم سازی برای او به تصویر در آوردن نوشته هایش بود .

داریوش مهرجویی جایی در این باب می گوید که  :

” من یا می نویسم که بسازمش و یا آنچه که مرا به ذوق آورده است را تبدیل به فیلم می کنم. سینمای من همین است.  ” .

داریوش مهرجویی یکی از پر افتخار ترین سینماگران ما در ایران است که جایزه های بین المللی بسیار دارد و ما آن ها را در بخش جوایز برایتان لیست کرده ایم. مسئله ی بعدی در باب حوزه ی کارهای مهرجویی ، ذکر این نکته است که وی علاوه بر تالیف های گسترده پژوهشی که داشته است یک مترجم بی نظیر است. او به چندین زبان تسلط دارد و این امر باعث شده است که ترجمه های بسیاری را به بازار کتاب عرضه کند که همگی از شاخص ترین آثار ترجمه ی بازار کتاب ایران می باشند. اما بعد اگر بخواهیم به زندگی شخصی او بپردازیم باید بگوییم که او در خانواده ای از اقشار فرو دست جامعه به دنیا آمد .

داریوش مهرجویی از دوره ی کودکی بسیار تحت تاثیر مادربزرگش قرار گرفت که زنی معتقد بود و داریوش مهرجویی را نیز با مبانی تفکر معنوی آشنا کرد. او در باب مادر بزرگش می گوید  که  : ” مادر بزرگم از آن نمازخوان‌های دوآتشه بود؛ و تحت تأثیر فضای روحانی او، من هم از سن هفت تا پانزده‌سالگی، شده بودم یک مسلمان واقعی. نماز و روزه‌ام یک آن ترک نمی‌شد .

اما از پانزده سالگی به بعد، درست آن موقعی که نماز و روزه‌ام به حساب می‌آمد، شک در دلم نشست. چهره خدا تدریجاً کدر شد و ایمانم رفت از دست . ” . نوجوان بود که علاقه مندی به موسیقی در او ظاهر شد و این امر باعث شد که وی به کلاس های موسیقی برود و سنتور بزند . پدر داریوش مهرجویی نیز خود یکی از نوازندگان موسیقی بود که بسیار در بهبود شعور موسیقایی داریوش مهرجویی تاثیر بسزایی گذشت و کمک کرد. وی در جریان یکی از گفتگوهایش اعلام می کند که در هفده سالگی بود که عطش و عشق به سینما در او پدیدار شد .

در واقع در این دوره بود که دریافت سینما به چه حد هنر مورد علاقه ی اوست. او حتی برای اینکه بهترین فیلم های روز آن زمان را به درستی درک کند ، یادگیری زبان انگلیسی را شروع کرد تا که مستقیما به کنه و عمق فیلم های روز دنیا دست یابد . او تحصیلات ابتدایی اش را در ایران و در تهران به ثمر رساند . اما در بیست سالگی برای تکمیل تحصیلاتش به کالیفرنیای آمریکا رفت و در آنجا به تحصیل در رشته ی سینما پرداخت. اما خیلی زود سینما را رها کرد و به درس فلسفه پرداخت و در سال ۴۴ از دانشگاه یو سی ال ای آمریکا مدرک لیسانس فلسفه اش را دریافت کرد. او در این سال در لس آنجلس سر دبیری یک مجله به نام پاریس ریویو را بر عهده گرفت و یک سال بعد از آن تصمیم گرفت که به ایران باز گردد و فیلم سازی که علاقه ی او از دوران کودکی بود را دنبال کند. او اولین فیلم خود را به نام الماس ۳۳ ساخت. فیلمی که بسیار هم پر هزینه بود. این فیلم نتوانست آنچنان که باید و شاید موفقیت به دست آورد و با شکست روبرو شد .

هزینه های سنگین این فیلم ، باعث شد که نخستین تجربه ی مهرجویی با یک شکست روبرو شود. اما بعد نکته ی جالب توجه این بود که این فیلم حتی نگاه منتقدین را نیز به خود جلب نکرد. اما مهرجویی هیچگاه کوتاه نیامد. در واقع او می دانست که حرفی برای گفتن دارد و از این رو صبر کرد و با یکی از بزرگترین نویسندگان آن دوران یعنی غلامحسین ساعدی حرف زد و تصمیم گرفت که از روی یکی از داستاه های کوتاهش یعنی گاو فیلم بسازد. مهرجویی با همکاری ساعدی فیلم نامه گاو را نوشت و آن را تبدیل به یک اثر درخشان کرد . دومین اثر مهرجویی نه تنها اثری درخشان برای کارنامه ی سالهای زندگی هنری او بود بلکه فیلمی درخشان در تاریخ سینمای ایران بود و توانست بهترین نتایج را در جوامع بین المللی کسب کند .

این فیلم هم به لحاظ تجاری و هم به لحاظ هنری یکی از شاخص ترین فیلم های اسینمای ایران بوده است. مهرجویی پس از انقلاب راهی فرانسه شد ، اما دیری نپایید که به ایران برگشت و دوباره کار فیلم سازی را از سر گرفت. او هم اکنون در حال کار بر روی فیلم جدیدش لا مینور می باشد و همچنان مصمم به ساخت فیلم ، ترجمه و آثار نوشتاری اش مشغول است. آنچه که مهرجویی را در زمره ی بزرگترین های ایران قرار میدهد ، قلم بی نظیرش در فیلم نامه نویسی و پژوهش است.

آثار داریوش مهرجویی

ترجمه

• بعد زیبایی شناختی و زیباشناختی واقعیت اثر:هربرت مارکوزه
• جهان هولوگرافیک اثر: مایکل تالبوت، انتشارات هرمس
• یونگ، خدایان و انسان مدرن اثر آنتونیو مورنو
• نمایشنامه‌های غرب واقعی و طفل مدفون اثر: سام شپارد
• آوازه‌خوان طاس و درس اثر اوژن یونسکو

تالیف داریوش مهرجویی

• به خاطر یک فیلم بلند لعنتی، نشر قطره، ۱۳۸۸
• روشنفکران رذل و مفتش بزرگ، مترجم: جمشید شیرازی، نشر هرمس
• در خرابات مغان، نشر قطره،
• آن رسید لعنتی، نشر به نگار
• سفر به سرزمین فرشتگان، نشر به نگار
• سفرنامه پاریس، عوج کلاب، نشر به نگار

جوایز داریوش مهرجویی

گاو

• ۱۹۷۰- برنده جایزهٔ بهترین فیلم‌نامه از دومین جشنواره فیلم سپاس.
• ۱۹۷۰- برنده جایزه دوم بهترین فیلم در فستیوال بین‌المللی فیلم تهران.
• ۱۹۷۱- برنده جایزه فیپرشی سی و دومین دورهٔ جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز، ایتالیا.
• ۱۹۷۱- نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا.
• ۱۹۷۲- برنده جایزه بخش نگاه نو جشنواره فیلم برلین، آلمان.
• ۱۹۷۴- جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم لاروشل، فرانسه.
• بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران، در رای‌گیری منتقدان سینمایی ایران سال‌های ۱۳۵۱، ۱۳۶۷، ۱۳۷۸.

آقای هالو

• ۱۹۷۱ – برنده جایزه بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه و جایزهٔ اول به عنوان بهترین فیلم،جشنواره فیلم سپاس.
• ۱۹۷۱ – نامزد جایزه تندیس طلاییجشنوارهٔ بین‌المللی فیلم مسکو، روسیه.

پستچی

• ۱۹۷۲- برنده جایزه بخش نگاه نو جشنواره فیلم برلین، آلمان.
• ۱۹۷۲- فیلم هفتم ار ده فیلم برگزیدهٔ جهان توسط منتقدان انگلیسی سالنامهٔ فیلم بولتن.
• ۱۹۷۳- نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا.
• ۱۹۷۵- برنده جایزه ویژه هیت داوران بخش بین‌الملل جشنواره بین‌المللی فیلم روتردام، هلند.

دایره مینا

• ۱۹۷۷- برنده جایزهٔ بزرگ آنتن دو از جشنواره فیلم پاریس، فرانسه.
• ۱۹۷۸- برنده جایزه ویژهٔ بین‌المللی کاتولیک‌ها، جشنواره فیلم برلین، آلمان.
• ۱۹۷۸- برنده جایزهٔ فیپرشی سینمای نو از جشنواره فیلم برلین، آلمان
• ۱۹۷۸- نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا.
• ۱۹۸۰- برنده جایزه بهترین فیلم، جشنواره فیلم پراد، فرانسه.

مدرسه‌ای که می‌رفتیم

• ۱۹۸۴- برنده جایزه ویژه هیئت داوران و نمایش در بخش خارج از مسابقه در جشنواره سه قاره، فرانسه.

هامون

• ۱۹۹۰- برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر.
• ۱۹۹۱- برنده جایزهٔ برنز بهترین فیلم در بیست و چهارمین جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم هیستون، آمریکا.
• ۱۹۹۱- نامزد جایزه بزرگ جشنواره بین‌المللی فیلم توکیو، ژاپن.
• برگزیده شده به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران در شماره‌های ۱۰۰ و ۲۰۰ ماهنامهٔ سینمای فیلم، توسط خوانندگان.

بانو

• ۱۹۹۹- برنده جایزه ذکر ویژه و جایزه دان کیشوت جشنواره فیلم برلین، آلمان.
• ۱۹۹۹- نامزد قرقاول طلایی جشنواره فیلم کرالا، هند.
• ۱۹۹۹- نامزد جایزه بهترین فیلم بخش بین‌المللی جشنواره بین‌المللی فیلم ماردل پلاتا، آرژانتین.

سارا

• ۱۹۹۳- برنده جایزه صدف طلایی بهترین فیلم در چهل و یکمین جشنواره فیلم سن‌سباستین، اسپانیا.
• ۱۹۹۳- برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم فجر.
• ۱۹۹۳- برنده جایزه بالن نقره‌ای بهترین فیلم جشنواره سه قاره، فرانسه.
• ۱۹۹۳- برنده جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در جشنواره سه قاره، فرانسه.
• ۱۹۹۳- نامزد جایزه بالن طلایی بهترین فیلم جشنواره سه قاره، فرانسه.
• ۱۹۹۴- برنده جایزه دوم بهترین فیلم منتخب تماشاگران در جشنوارهٔ فیلم رن، فرانسه.
• ۱۹۹۴- برنده جایزه از هجدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم سائو پائولو، برزیل.
• ۱۹۹۵- برنده جایزه هنری‌ترین فیلم از دوازدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم حراره، زیمبابوه.

پری

• ۱۹۹۵- برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی جشنواره فیلم فجر.

لیلا

• ۱۹۹۵- برنده جایزه بهترین کارگردانی اولین جشن بزرگ سینمای ایران.
• ۱۹۹۵- برنده جایزه بهترین فیلم‌نامه اولین جشن بزرگ سینمای ایران.

درخت گلابی

• ۱۹۹۷- برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم زنگبار، تانزانیا.
• ۱۹۹۷- نامزد جایزه بهترین فیلم‌نامه دومین جشن بزرگ سینمای ایران.
• ۱۹۹۷- نامزد جایزه بهترین فیلم شانزدهمین جشنواره فیلم فجر.
• ۱۹۹۸- برنده هوگو نقره‌ای سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا.

بمانی

• ۲۰۰۳- برنده جایزه ویژه جشنوراه فیلم بروکسل، بلژیک.

مهمان مامان

• ۲۰۰۴- برنده جایزه بهترین فیلم بیست و دومین جشنواره فیلم فجر.
• ۲۰۰۴- برندهٔ لوح زرین بهترین فیلم از دیدگاه منتقدان بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر.
• ۲۰۰۵- نامزد جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی هشتمین جشن بزرگ سینمای ایران.
• ۲۰۰۵- نامزد جایزه بهترین فیلم سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم فوکوئوکا، ژاپن.

سنتوری

• ۲۰۰۷- برندهٔ جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر.

نارنجی‌پوش

• ۲۰۱۲ – برنده جایزه ویژه هیئت داوران سی‌امین دورهجشنواره فیلم فجر

شخصی

• ۱۳۸۵ – جایزه یک عمر فعالیت تأثیرگذار فرهنگی، جایزه یلدا، به همتانتشارات کاروان و ماهنامه جشن کتاب.
• ۲۰۰۷ – دریافت جایزه دست چاپجشنواره فیلم بوسان.
• ۲۰۰۸- تقدیر برای یک عمر فعالیت هنری جشنواره بین‌المللی فیلم زردآلوی طلایی ایروان
• ۲۰۱۴ – دریافت نشانلژیون دونور درجه شوالیه از سوی سفیر فرانسه

جملات قصار

• وقتی یک اثر هنری به بطن زندگی افراد رسوخ کند و دغدغه‌های اگزیستانسیال داشته باشد و وضع وجودی بشر را بیان کند، اثری خواهد شد مختص همه زمانه‌ها و ماندگار می‌شود.
• ما اساساً قومی هستیم که سخت به وطن خود چسبیده‌ایم و از مهاجرت و تغییر منزل و رفتن به ممالک اغیار و اقامت‌کردن در غربت هراس داریم… ما بیشتر دوست داریم در جایی بیتوته کنیم که خاطره داشته باشیم. «خاطره»؛ این رکن بزرگی در روان آدمی است.
• نمی‌دانم چرا این روزها به هیچ‌کس نمی‌توان اعتماد کرد. انگار اخلاق و مروت انسانی رخت بربسته و هرکس می‌تواند به هرکس خیانت کند و مال و منال او را برباید.
• فلاسفه و روانشناسان بزرگ، همه معتقدند که در انسان نیروهای برتری وجود دارد که از آن به علت غلتیدن در روزمرگی، استفاده نمی‌شود درحالی‌که از این نیرو می‌توان به ابعاد فراطبیعی دست یافت و بعضی‌ها به این نیرو دست می‌یابند و می‌توانند ذهن و امواج آن را به صورت مادی ببینند و بر اشیاء مادی اثر بگذارند… و معمولاً این نیرو یک شالوده و بنیاد دینی دارد…

سوالات متداول

۱- داریوش مهرجویی کیست ؟

داریوش مهرجویی ، نویسنده ، کارگردان و سینماگر بزرگ ایرانی ، به تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۱۸ دیده به جهان گشود . مهرجویی علاوه بر فعالیت های سینمایی اش که فعالیت های شاحصی می باشد و در زمره ی نوگرایان سینمایی قرار می گیرد ، یک نویسنده و مترجم بزرگ نیز می باشد و از این باب نیز از شاخص ترین فعالان ادبی ما در ایران می باشد .

۲- یکی از معروف ترین آثار مهر جویی چه نام دارد ؟

اگر به تاریخ سینمای ایران نگاه کنیم می بینیم که وی با ساخت فیلم گاو که اقتباسی از داستان های غلامحسین ساعی و باز نویسی به سبک خودش بود ، توانست مرزهای سینمای ایران را جابجا کرده و جایگاهی جهانی به سینمای مفهومی ایران هدیه کند .

۳- داریوش مهرجویی در مورد خود چه می گوید ؟

من یا می نویسم که بسازمش و یا آنچه که مرا به ذوق آورده است را تبدیل به فیلم می کنم. سینمای من همین است .

۴- تعدادی از تالیفات مهر جویی را نام ببرید ؟

در خرابات مغان، نشر قطره – آن رسید لعنتی، نشر به نگار – سفر به سرزمین فرشتگان، نشر به نگار

۵- یک جمله معروف از داریوش مهرجویی را بنویسید ؟

وقتی یک اثر هنری به بطن زندگی افراد رسوخ کند و دغدغه‌های اگزیستانسیال داشته باشد و وضع وجودی بشر را بیان کند، اثری خواهد شد مختص همه زمانه‌ها و ماندگار می‌شود.

۶- سه اثر از آثار داریوش مهرجویی را نام ببرید؟

نارنجی‌پوش – سنتوری – مهمان مامان

شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید

آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب