[av_textblock textblock_styling_align=” textblock_styling=” textblock_styling_gap=” textblock_styling_mobile=” size=” av-medium-font-size=” av-small-font-size=” av-mini-font-size=” font_color=” color=” av-desktop-hide=” av-medium-hide=” av-small-hide=” av-mini-hide=” id=” custom_class=” template_class=” av_uid=” sc_version=’1.0′]
داریوش شایگان

داریوش شایگان ، نویسنده ، پژوهش گر و شاعر مشهور ایرانی است که به تاریخ 4 بهمن 1313 در تهران دیده به جهان گشود .

داریوش شایگان مردی بزرگ در ادبیات دنیا بود. بسیاری از نوشته های او هم اکنون در کتب درسی کشور فرانسه مورد تدریس واقع می شود .

داریوش شایگان علاوه بر فعالیت های نویسندگی اش ، یک محقق بزرگ در حوزه ی شرق شناسی نیز بود. مطالعات بسیاری در باب عرفان دارد. در هند شناسی کتاب هایی به تالیف در آورده است و از بزرگان فلسفه ی شرق و غرب نیز می باشد .

داریوش شایگان از پدری زاده شد که بازرگان بود و از اهالی تبریز بود. مادرش نیز از سنی های اهل گرجستان بود. خانواده اش به زبان ترکی صحبت می کردند و مادرش نیز گرجی را از کودکی به وی آموخته بود. اما بعد وی دایه ای در دوران کودکی داشت که روس بود و به زبان روسی صحبت می کرد که این امر باعث شد که داریوش شایگان زبان روسی را نیز بیاموزد .

زندگینامه داریوش شایگان

اما پدر داریوش شایگان خیلی اصرار به آن داشت که پسرش به زبان پارسی صحبت کند و این زبان را پاس بدارد. از این رو وی همیشه در خانه به زبان فارسی صحبت می کرد و این بر سر این قضیه نیز بسیار جدی بود. اما به هر طریق وی به یک مدرسه ی فرانسوی که مدرسه ی سن لوئی بود فرستاده شد که از برترین مدارس سطح شهر تهران بود. در این مدرسه که به دست فرانسوی ها اداره می شد ، وی زبان فرانسه را هم پای زبان فارسی یاد گرفت. در این مدرسه ، داریوش شایگان نخستین بارقه های اتصال فرهنگی را تجربه کرد .

این مدرسه تمامی ادیان از جمله مسیحی ها ، آشوری ها ، ارامنه را در خود داشت و داریوش شایگان توانست با همه ی آن ها ارتباط برقرار کند و با آموزه های هر کدام نیز آشنا شد. در سال 1329 وی برای اولین بار به خارج از کشور مهاجرت کرد. ابتدا به امر به ایتالیا رفت و بعد به سوئیس رفت. در سوئیس مدتی ماند و بعد به فرانسه رفت و در آنجا ماندگار شد .

داریوش شایگان در ایران تحصیلش را به قصد اقامت در فرانسه نا تمام گذاشت و در پانزده سالگی اش از فرانسه نیز به انگلستان سفر کرد . چهار سال از عمرش را درانگلستان ماند و بعد از آن به ژنو راهی شد و بعد از آن به  دانشکده ی پزشکی ژنو رفت و برای خواندن پزشکی در آنجا ماندگار شد .

اما در ترم یک پزشکی دریافت که او هیچ علاقه ای به پزشکی ندارد و مسیر زندگیش به کل متفاوت با این راه است. از این رو از آنجا نیز انصراف داد و مطالعات شخصی اش را پی گرفت. در این دوره بود که وی از طریق ژان هربر با استادان هندی آشنایی پیدا کرد. در این دوره وی تصمیم گرفت که برای یادگیری زبان سانسکریت به کلاس درس هانری فرای برود و دو سال از عمرش را صرف یادگیری این زبان کند. اما بعد وی تصمیم به بازگشت به تهران کرد. در راه بازگشت با استاد زبان سانسکریت دانشگاه تهران پروفسور ایندوشکر آشنایی یافت و دو سال و نیم نیز نزد او به خوانش ادبیات هند و مطالعاتی در این باب پرداخت .

ایندوشکر زمانی که شایگان تنها 25 سال داشت ، قصد ترک ایران می کند. وی تلاش های بسیاری می کند که شایگان را به جای خود به عنوان استاد درس سانسکریت در ایران قرار دهد که اینطور نیز می شود و شایگان 25 ساله به تدریس درس زبان سانسکریت در دانشگاه تهران می پردازد .

داریوش شایگان وقتی که به دانشگاه تهران وارد شد ، تازه مجالی یافت که بتواند مطالعات خود را گسترده تر کند. از این رو ، سید حسن نصر که یکی از دوستان شایگان بود ، او را با هانری کوربن آشنا کرد. هانری کوربن ، یکی از بزرگترین پژوهشگران فلسفه ی جهان بود. وی به کمک هانری کوربن توانست مطالعات نخستین خود را در باب کشور هند و فعالیت های فرهنگی و ادبی هندیان آغاز کند .

وی پس از آن به سراغ فلسفه ی هند رفت و توانست مجموعه مقالات عظیمی را فراهم اورد. حاصل این مقالات و پژوهش ها را در کتابی به نام ادیان و مکتب های فلسفی هند ، منتشر کرد. این کتاب ، حتی از نظر خود عالمان هندی نیز بزرگترین و ارزشمند ترین کتاب مطالعاتی در باب ادیان و فلسفه ی هند است. وی پس از انتشار این کتاب ، به مطالعات تطبیقی در فلسفه روی آورد و کار خود را در حوزه ی پژوهش های تطبیقی میان اسلام و هند به ثمر رساند. وی در سال 46 برای تحصیل در مقطع دکتری به دانشگاه سوربن فرانسه رفت و در آنجا نیز ماندگار شد .

اما بعد از انقلاب 57 در ایران تصمیم به بازگشت به ایران گرفت و همین امر باعث شد که وی زندگی اش را در دو کشور فرانسه و ایران ادامه دهد. وی انسانی به شدت اجتماعی بود و هیچ گونه تعصبی نیز در زندگی خود نسبت به هیچ دین و یا باور فرهنگی نداشت .

از این رو با روحانیان بسیاری نشست و از راهنمایی هایی  که بسیاری از کشیشان به او می کردند بهره برد. افرادی چون سید محمدحسین طباطبایی، ابوالحسن رفیعی قزوینی، مهدی الهی قمشه‌ای و جلال‌الدین آشتیانی از جمله کسانی بودند که بسیار با وی در ارتباط بودند و رابطه ای نزدیکی بین شان برقرار بود. یکی از تحولات فرهنگی و فکری اش در زمینه ی سیاست بعد از انقلاب 57 رخ داد. وی زمانی که با انقلاب برخورد کرد ، دارای یک اندیشه ی سیاسی متفاوت شد .

پیش از انقلاب نزدیکی او به بزرگان اسلام سنتی باعث شده بود که او تنها بعد مذهبی اسلام را ببیند و هیچ جلوه ای از اسلام سیاسی در ذهن نداشت ، اما بعد از انقلاب او دریافت که ابعاد سیاسی اسلام نیز از گستردگی بسیار بالایی برخوردارند .

داریوش شایگان هوادار اسلام سیاسی شد ، اما باز هم در این زمینه تعصبی به خرج نداد و سعی کرد که بسیار در این حوزه پژوهش کند و در نهایت دریافت که اسلام سیاسی چیزی مخالف رای حاکمان انقلاب 57 است و هیچ نمونه ای از اسلام سیاسی راستین در انقلاب 57 دیده نمی شود. شایگان نوشته های بسیاری به زبان فرانسه دارد. هر چند که او خود  در این باب این چنین گفته است که نوشته هایش همه در ذهنش رخ میدهند و زبان نوشته هایش هم همیشه فارسی بوده است.اما گاها نیاز به آن است که ظرافت های زبان فرانسه را به کار گیرد و بسیاری از مقاله ها را به زبان فرانسه بنویسد .

همچنین به این امر معتقد بود که زبان فرانسه زبان انسان های ادبی در جهان است و نوشتن مقاله به زبان فرانسه می تواند این کمک را به جهانیان کند که به زبانی بین المللی تر فارسی را درک کنند. حوزه ی مطالعات داریوش شایگان در ایران و فرانسه حوزه ی گسترده ای را شامل می شد. او ابتدا به امر در حوزه ی عرفان ایرانی و بعد از آن نیز در حوزه ی ادب فارسی تحقیقات گسترده ای صورت داد .

سپس به سراغ تاریخ و فلسفه در ایران رفت و کتاب ها و مقالات بسیاری در این حوزه منتشر کرد. اما بعد ، اخرین کتابی که وی در فرانسه منتشر کرد ، کتابی بود به نام پنج اقلیم حضور ، این کتاب در باب پنج تن از شاعران بزرگ ایران زمین بود. فردوسی ، خیام ، مولوی ، سعدی و حافظ مورد بحث این کتاب بودند. اما بعد وی کتاب های دیگری نیز در باب ادبیات جهان به ثمر رسانیده است که از ناب ترین پژوهش های فرهنگی در باب مطالعات ادبیات جهانی محسوب می شود. داریوش شایگان در روز 5 بهمن سال 1396 دچار سکته مغزی شد و دنیا را وداع گفت.

آثار داریوش شایگان

• آسیا در برابر غرب
• ادیان و مکتب‌های فلسفی هند در ۲ جلد
• تصوف و هندوئیسم (آیین هندو و عرفان اسلامی بر مبنای کتاب مجمع البحرین نوشته داراشکوه ترجمه به فارسی توسط جمشید ارجمند)
• افسون زدگی جدید، هویت چهل تکه و تفکر سیار، ترجمه فاطمه ولیانی
• زیر آسمان‌های جهان، گفتگوی رامین جهانبگلو و شایگان، ترجمه نازی عظیما
• بت‌های ذهنی و خاطره‌های ازلی، انتشارات امیرکبیر
• سرزمین سراب‌ها
• انقلاب دینی چیست؟
• آمیزش افق‌ها
• هانری کربن، آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، ترجمه باقر پرهام، نشر آگه
• بینش اساطیری، نشر اساطیر
• پنج اقلیم حضور، نشر فرهنگ معاصر
• در جستجوی فضاهای گمشده، نشر فرهنگ معاصر، نشر فرزان روز
• نگاه شکسته، ترجمه علیرضا مناف‌زاده، نشر فرزان روز
• جنون هشیاری (ترجمه)، نوشته ایو بونفوا، مؤسسه فرهنگی پژوهشی نشر نظر، ۱۳۹۴
• فانوس جادویی زمان، نشر فرهنگ معاصر، ۱۳۹۶

مروری بر اندیشه های داریوش شایگان

• من دایم در تحولم، فکرم ایستا نیست. البته در ایران پذیرش «تحول فکری» برای هموطن‌های ما بسیار مشکل است، برای همین هنوز حافظ و مولوی می‌خوانیم و هنوز بزرگ‌ترین متفکران ما مربوط به صدها سال پیش هستند. برای من خیلی عجیب است که هنوز بزرگ‌ترین متفکران ما، شاعران‌مان هستند و تازه جدیدترین‌شان که حافظ باشد هفتصد سال با ما فاصله دارد. البته نه اینکه اینها آدم‌های بزرگی نباشند، سوءتفاهم نشود.

• مسئله دیگر ما این است که ذهنیت ایرانی هنوز که هنوز است اسطوره‌ای است. برای همین هنوز بزرگ‌ترین متفکران ما فردوسی، حافظ، مولوی و سعدی‌اند. انگار همه جواب‌ها را قدما داده‌اند و انسان فرزانه امروز، تنها باید آن جواب‌ها را بیابد، پس ما آزادانه فکر نمی‌کنیم و مسئله‌ای طرح نمی‌کنیم. من به این مسایل اندیشیده‌ام و پروژه من همیشه اپیستومولوژیک بوده‌است، یعنی طریقه شناخت، طریقه فکر کردن. اینکه ایرانی‌ها چطور فکر می‌کنند، آلمانی‌ها، انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها چطور. درست است که یک فرهنگ مشترک اروپایی وجود دارد اما تفاوت‌هایی در تفکر ملت‌های بزرگ اروپا هست. آلمانی‌ها جنبه متافیزیکی دارند، انگلیسی‌ها خیلی تجربی‌اند و فرانسوی‌ها خیلی دیالکتیسین هستند. به ایرانی‌ها که فکر می‌کردم، دیدم مسایل من، همه از خودم و از تناقضاتی که همه‌مان داریم بیرون آمده‌است.
• ماایرانی هستیم و همیشه ایران از قدیم امپراتوری بوده؛ همچنین همیشه بین تمدن‌های بزرگ بوده‌است، یعنی همواره یک نگاه به آسیای دور داشته و یک نگاه هم به بین‌النهرین و غرب. از این‌رو ایرانی‌ها همیشه بین دو دنیا قرار داشتند و پل ارتباطی بوده‌اند. این عجیب است که امپراتوری‌های ایران همه پل ارتباطی بوده‌اند. مثلاً امپراتوری هخامنشی، از هند هست تا آسیای میانه و یونان و این نقش را امپراتوری‌های دیگر مثل اشکانیان و ساسانیان هم کم و بیش بازی کرده‌اند. پس رسالت تاریخی ایرانی‌ها این است که در ارتباط فرهنگ‌ها پیشقدم شوند.

سوالات متداول

1- داریوش شایگان کیست ؟

داریوش شایگان ، نویسنده ، پژوهش گر و شاعر مشهور ایرانی است که به تاریخ 4 بهمن 1313 در تهران دیده به جهان گشود . داریوش شایگان مردی بزرگ در ادبیات دنیا بود. بسیاری از نوشته های او هم اکنون در کتب درسی کشور فرانسه مورد تدریس واقع می شود .

2- علاقه های دیگر داریوش شایگان به غیر از شع چیست ؟

داریوش شایگان علاوه بر فعالیت های نویسندگی اش ، یک محقق بزرگ در حوزه ی شرق شناسی نیز بود. مطالعات بسیاری در باب عرفان دارد. در هند شناسی کتاب هایی به تالیف در آورده است و از بزرگان فلسفه ی شرق و غرب نیز می باشد .

3- داریوش شایگان زبان روسی را چگونه آموخت ؟

وی دایه ای در دوران کودکی داشت که روس بود و به زبان روسی صحبت می کرد که این امر باعث شد که داریوش شایگان زبان روسی را نیز بیاموزد .

 ^{4- آخرین کتاب داریوش شایگان چیست ؟}

اخرین کتابی که وی در فرانسه منتشر کرد پنج اقلیم حضور نام داشت .

5- موضوع کتاب پنج اقلیم در چه زمینه ای است ؟

این کتاب در باب پنج تن از شاعران بزرگ ایران زمین یعنی فردوسی ، خیام ، مولوی ، سعدی و حافظ می باشد .

6- سه اثر از آثار داریوش شایگان را نام ببرید ؟

سرزمین سراب‌ها – انقلاب دینی چیست؟ – آمیزش افق‌ها

شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید

آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب
[/av_textblock]

[av_comments_list av-desktop-hide=” av-medium-hide=” av-small-hide=” av-mini-hide=” alb_description=” id=” custom_class=” template_class=” av_uid=” sc_version=’1.0′]