ملاصدرا
ملاصدرا ، نویسنده و فیلسوف بزرگ ایرانی ، در روز نهم جمادی الاول سال ۹۷۹ قمری در شیراز دیده به جهان گشود .
پدرش نام او را محمد گذاشت . بنابر آنچه که از زندگی شخصی او گفته اند پدر او یکی از دانشمندان بزرگ زمان بود و در سمت وزیر فرمانداری پارس خدمت می کرد. اما در روایت دیگری که هانری کربن صورت میدهد ، شغل پدر او را خرید و فروش مروارید بیان کرده بوده است که در کنار آن شال کشمیری و شکر بنگاله نیز تجارت می کرده است. و حتی استناد به این امر کرده است که پدر او برای به دست آوردن مروارید و این دست از جواهرات به بحرین سفر می کرده است .
اما بعد ، پدر او از آنجایی که اهل علم بود از همان دوران کودکی محمد پسرش را به مکتب خانه ای که نامش مکتب خانه ملا احمد بود می فرستد . دو سال از عمر ملاصدرای جوان در این مکتب خانه صرف یادگیری نوشتن و قرائت قرآن می شود .
زندگینامه ملاصدرا
پس از آن پدر ملاصدرا که هوش بسیار بالای فرزندش را می بیند ، تصمیم می گیرد که برای او یک معلم خصوصی بگیرد تا که در خانه به او درس صرف و نحو بیاموزد. از این رو عبدالرزاق ابرقویی که یکی از مدرسین بزرگ بود را به خدمت می گیرد تا که به ملاصدرای جوان صرف و نحو آموزش دهد .
اما این میان دو اتفاق بسیار بزرگ افتاد که باعث شد وقفه ای در یادگیری دروس ملاصدرا رخ دهد. نخست این بود که آموزگار او یعنی عبدالرزاق ابرقویی در میانه ی راه تدریس فوت می کند و ملاصدرای جوان را با اولین داغ یعنی داغ استاد روبرو می کند.این مسئله بسیار بر روحیه ی ملاصدرا تاثیر گذاشت اما بعد باید به این نکته اشاره کرد که دومین اتفاق مربوط به مرگ شاه تهماسب صفوی و روی کار آمدن شاه اسماعیل بود که باعث شد ایران و خصوصا شیراز بسیار نا امن شود .
از این رو پدر ملاصدرا که ابراهیم قوام هم نام داشت ، خانواده اش را از شیراز برداشته و به سمت بخش امیر نشین خلیج فارس روانه می کند. پس از اینکه شاه اسماعیل دوم این جهان را ترک می کند و یا بعبارتی حتی کشته می شود ، شاه عباس یکم بر ایران حاکم می شود و این مسئله باعث می شود که آرامش به ایران بزرگ برگردد و خانواده ی ملاصدرا نیز دوباره به شیراز بر گردند .
در این دوره ملاصدرای جوان به دستور پدر به بصره رفت و در حجره ی بازرگانی یکی از شیرازیان مقیم بصره مشغول به کار شد و راه و رسم تجارت در پیش گرفت. سه ماه نگذشته بود که پدر ملاصدرا فوت می کند و ملاصدرا نیز در سوگ پدر به ایران بر می گردد و از آن پس حجره ی بازرگانی پدرش را می گرداند. ملاصدرا در این دوره از تحصیلات خود نیز غافل نشد و به مطالعه ی بسیار پرداخت .
اما یکی از ماندگار ترین اتفاقات زندگی او سفری بود که اصفهان داشت و در این سفر با شیخ بهایی و میرداماد آشنا گردید . در واقع این دو استادانی بودند که در قزوین به تدریس می پرداختند ، اما از بخت خوش و یا هر گونه اتفاق بدیع در کائنات ، در آن سال این دو استاد بزرگ نیز قصد مهاجرت به اصفهان می کنند. ملاصدرا در مدرسه ی خواجو اصفهان شروع به تحصیل می کند و نزد اساتید بزرگی چون شیخ بهایی و میر داماد به تلمذ دروس دینی می پردازد .
ملاصدرا پس از آن درس حدیث و تفسیر و فقه را شروع کرده و در نهایت نیز علوم ملل و نحل را نزد استاد میر فندرسکی به ثمر می رساند. اما بعد در سال ۹۹۹ شاه عباس تصمیم گرفت که از قزوین به اصفهان سفر کرده و اصفهان را پایتخت اعلام کند. او به محض این که به شهر ورود کرد بقولی آماری از تمامی علما گرفت و دریافت که شیخ بهایی ، ملاصدرا و میرداماد سه رکن علم مدرسه ی خواجو می باشند .
از این رو از آنان دعوت کرد که با آنان مشورتی در مورد بسیاری از مسائل اجتماعی و دینی شهر داشته باشد. ملاصدرا در همین فاصله به درجه ی اجتهاد دست یافت و به تدریس در مدرسه ی خواجو مشغول شد .
اما مسئله این جا بود که ملاصدرا خود یک نظریه پرداز بود و در بسیاری از مسائل نظری متفاوت با بیشتر دانشمندان زمان خود داشت و از این رو او را از مدرسه اخراج کردند چرا که معتقد بودند که او در حال بدعت گذاری در دین است .
این مسئله سخت ملاصدرا را آشفته کرد اما به هر طریق او دوران تبعید سختی را پشت سر گذراند و در این دوره فرصتی یافت که به نوشته های خویش بپرداز و آن ها را سر و وسامان بخشد. ملاصدرا در دوران تبعید به هر حوزه ای برای تدریس می رفت ، او را رد می کردند چرا که معتقد بودند که او از دین خارج شده است .
اما او به این اتفاقات توجه نکرد و در روستایی دور که خود آنجا ساکن شده بود و در اطراف قم بود کلاس درسی برپا کرد و این کلاس درس به طور هفتگی و ماهانه برگزار می شد و گاها از جاهای مختلفی می آمدند که مهمان درس ملاصدرا باشند .
در واقع او در همین دوره بود که شاگردان بزرگی چون ملامحسن فیض کاشانی و فیاض لاهیجی را پرورش داد و به جامعه ی علم معرفی کرد. ملاصدرا در سال ۱۰۵۰ قمری برای همیشه دنیا را ترک گفت. در این باره یعنی تاریخ مرگ او سخن بسیار گفته اند ولیکن باید به این امر اشاره کرد که همیشه تن دادن به این سخنان بسیار پوچ باعث گمراهی می شود و بهتر است بگوییم که وی در نهایت با کوله باری از دانش و تجربه که برای ما در این جهان باقی گذاشت دنیا را ترک گفت .
از نگاه بسیاری از دوستدارانش او در صحن حرم علی بن ابی طالب دفن شده است .
آثار ملاصدرا
- الحکمه المتعالیه فی الأسفار العقلیه الاربعه، ترجمه کامل این کتاب با عنوان «اسفار عقلی اربعه» با ترجمه محمد خواجوی توسط انتشارات مولی منتشر شده‌است.
- مفاتیح الغیب، ترجمه محمد خواجوی، انتشارات مولی.
- أسرار الآیات، ترجمه محمد خواجوی، انتشارات مولی.
- التعلیقه علی إلهیات الشفاء (ناتمام)
- شرح اصول الکافی (ناتمام، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- المشاعر، ترجمه غلامحسین آهنی، انتشارات مولی.
- إیقاظ النائمین
- رساله فی الواردات القلبیه (التسبیحات القلبیه)
- رساله فی الحشر، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
- رساله فی إتصاف الماهیه بالوجود
- رساله فی التشخص
- رساله فی الحدوث، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
- رساله فی القضاء والقدر
- رساله فی سریان الوجود
- رساله مسماه بإکسیر العارفین
- تفسیر القرآن الکریم:
الف ـ آیه النور، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
ب ـ آیه الکرسی
ج ـ سوره الأعلی، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
د ـ سوره البقره (ناتمام)
ه ـ سوره الجمعه، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
و ـ سوره الحدید
ز ـ سوره الزلزال، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
ح ـ سوره السجده
ط ـ سوره الطارق، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
ک ـ سوره الفاتحه
ل ـ سوره الواقعه، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
م ـ سوره الیس
- سه اصل، تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
- رساله العرشیه، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
- المظاهر الإلهیه
- متشابهات القرآن
- المسائل القدسیه (الحکمه القدسیه ـ القواعد الملکوتیه ـ طرح الکونین)
- أجوبه مسائل بعض الخلان
- الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، ترجمه علی بابایی، انتشارات مولی.
- المبدأ و المعاد
- زاد المسافر (زاد السالک)
- رساله فی إتحاد العاقل والمعقول، ترجمه علی بابایی، انتشارات مولی.
- أجوبه المسائل الجیلانیه
- أجوبه المسائل الکاشانیه
- أجوبه المسائل النصیریه
- رساله فی إصاله جعل الوجود، ترجمه علی بابایی، انتشارات مولی.
- التنقیح فی المنطق (اللمعات الإشراقیه فی الفنون المنطقیه)
- الحشریه
- الخلسه
- خلق الأعمال (الجبر والتفویض ـ القدر فی الأفعال)، ترجمه علی بابایی، انتشارات مولی.
- دیباجه عرش التقدیس
- شواهد الربوبیه
- الفوائد:
الف ـ رد الشبهات الإبلیسیه
ب ـ شرح حدیث «کنت کنزا مخفیا …»
ج ـ فی بیان الترکیب بین الماده والصوره وإرتباطها بقاعده بسیط الحقیقه
د ـ فی ذیل آیه الأمانه
ه ـ فی المواد الثلاث
- رساله اللمیه فی إختصاص الفلک بموضع معین (حل الإشکالات الفلکیه)
- رساله فی المزاج
- تفسیر سوره التوحید ۱
- تفسیر سوره التوحید ۲
- رساله الوجود
- حل شبهه الجذر الأصم
- کسر اصنام الجاهلیه
- التصور والتصدیق
- شرح الهدایه الأثیریه
- التعلیقه علی شرح حکمه الإشراق
- الحاشیه علی القبسات
- اثبات شوق الهیولی بالصوره
- شرح حدیث خلق الأرواح قبل الأجساد بألفی عام
- الحرکه الجوهریه
- الحاشیه علی الرواشح السماویه (مشکوک)
- تفسیر حدیث «الناس نیام فإذا ماتوا إنتبهوا» (مشکوک)
- رساله فی الإمامه (مشکوک)
- دیوان شعر جمع‌آوری ملا محسن فیض کاشانی، تصحیح محمد خواجوی، انتشارات مولی.
- نامه‌ها
مروری بر آثار و اندیشه های ملاصدرا
ملاصدرا به جد بزرگترین فیلسوف ایرانی است که دارای وجهه ای جهانی می باشد . او یکی از روشنفکران ایران زمین است که در دوره های مختلف با نظریه های فلسفی اصول و علوم تفکر دینی و فلسفی را با تحول های بسیاری روبرو کرده است. نظریه ی حرکت جوهری او یکی از کامل ترین نظریاتی است که در فلسفه بنا شده است و هنوز نیز بر روی ان شرح های بسیاری عرضه می کنند. در ادامه بخشی از نوشته های ملاصدرا را با هم مرور می کنیم :
- بشویید قلب‌هایتان را از هر احساس ناروا! و مغزهایتان را از هر اندیشه خلاف و زبان‌هایتان را از هر گفتار ِناپاک، و دست‌هایتان را از هر آلودگی در بازار… و بپرهیزید از ناجوانمردی‌ها ، ناراستی‌ها ، نامردمی‌ها! چنین کنید تا ببینید که خداوند ، چگونه بر سفره‌ی شما ، با کاسه‌ای خوراک و تکه‌ای نان می‌نشیند و بر بند تاب، با کودکانتان تاب می‌خورد ، و در دکان شما کفه‌های ترازویتان را میزان می‌کند و “در کوچه‌های خلوت شب با شما آواز می‌خواند”… . مگر از زندگی چه می‌خواهید که در خدایی خدا یافت نمی‌شود، که به شیطان پناه می‌برید؟ که در عشق یافت نمی‌شود، که به نفرت پناه می‌برید؟ که در سلامت یافت نمی‌شود، که به خلاف پناه می‌برید؟
- خداوند بی‌نهایت است و لامکان و بی زمان . اما به قدر فهم تو کوچک می‌شود و به قدر نیاز تو فرود می‌آید و به قدر آرزوی تو گسترده می‌شود، و به قدر ایمان تو کارگشا می‌شود، و به قدر نخ پیر زنان دوزنده باریک می‌شود و به قدر دل امیدواران گرم می‌شود…پــدر می‌شود یتیمان را و مادر برادر می‌شود محتاجان برادری را.همسر می‌شود بی همسر ماندگان را.طفل می‌شود عقیمان را. امید می‌شود ناامیدان را.راه می‌شود گم‌گشتگان را. نور می‌شود در تاریکی ماندگان را. شمشیر می‌شود رزمندگان را. عصا می‌شود پیران را. عشق می‌شود محتاجانِ به عشق را…
سوالات متداول در خصوص زندگینامه ملاصدرا
۱- ملاصدرا کیست ؟
ملاصدرا ، نویسنده و فیلسوف بزرگ ایرانی ، در روز نهم جمادی الاول سال ۹۷۹ قمری در شیراز دیده به جهان گشود .
۲- مهمترین آثار ملاصدرا را ناببرید ؟
از بین آثار کهک و ارزشمند ملاصدرا می توان به رساله فی القضاء والقدر – رساله فی سریان الوجود – رساله مسماه بإکسیر العارفین اشاره نمود .
شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید
آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.