سوتلانا الکسیویچ

سوتلانا السکاندریونا الکسیویچ ، نویسنده و روزنامه نگاری شهیر بلاروسی ، به تاریخ ۳۱ می ۱۹۴۸ در جماهیر شوروی زاده شد .

سوتلانا الکسیویچ یکی از بزرگترین نویسندگان و روزنامه نگاران حال حاضر جهان است و برنده ی جایزه ی نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۵ شده است .

او نخستین بلاروسی ای می باشد که موفق به کسب این جایزه شده است . اما بعد اگر بخواهیم به زندگی شخصی این نویسنده بپردازیم باید بگوییم که او در غرب اوکراین که آن زمان بخشی از جماهیر شوروی بود زاده شده است .

پدرش یک بلاروسی و مادرش یک اوکراینی بوده اند. الکسیویچ ، در بلاروس رشد و نمو یافت و بعد از این که تحصیلات دوران ابتدایی ودبیرستانش را به اتمام رساند بعنوان یک خبرنگار کارش را با چندین روزنامه ی محلی آغاز کرد .

زندگینامه سوتلانا الکسیویچ

اما بعد ، پس از اینکه از دانشگاه بلاروس فارغ التحصیل شد ، به سراغ مجله ای ادبی به نام نیومن در مینسک رفت و در انجا شروع به نوشتن مقالات ادبی کرد .

در طول دوره ی روزنامه نگاری خود افتخارات بسیاری را کسب کرد اما چیزی که او را به این افتخارات آن هم در قامت یک روزنامه نگار در میان این جمع از روزنامه نگاران جهانی رساند ، چیزی نبود جز اراده ی او در پژوهش در باب نوشته هایش . او برای خط به خط نوشته هایش شاهدی داشت و یا گواهی تاریخی عرضه می کرد . این پژوهش های او باعث شده بود که همه او را در قامت یک ادیب مورخ ببینند و این بر روی کار او بسیار تاثیر گذاشت .

سوتلانا الکسیویچ همچنین پس از مدتی مشغول روایت تاریخ شفاهی روسیه و شوروی می شود و ماجراهای جنگ جهانی اول و بعدها ماجرای جنگ افغانستان را نیز بازگو می کند .

او شاید تمامی اتفاقات مهم تاریخی در قرن اخیر بوده است. از جنگ های جهانی گرفته تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و از همه مهم تر حادثه ی چرنوبیل که یکی از فاجعه بارترین اتفاقات آن زمان بوده است .

سوتلانا الکسیویچ در سال ۲۰۰۰ به علت یک شکایت سیاسی بلاروس را ترک کرد و به سراغ پاریس رفت . مدتی در پاریس زندگی کرد بعد به برلین رفت و در سال ۲۰۱۱ دوباره به مینسک بازگشت. اما بعد اگر بخواهیم به زندگی او در قامت یک نویسنده بپردازیم باید این چنین ذکر کنیم که تمامی کتاب های الکسویچ روایت گر دردهای تاریخی بزرگ هستند که با عنصراحساس در آمیخته شده اند .

در واقع اتفاقاتی که جماهیر شوروی و بعد از آن اتفاقات مربوط به پسا شوروی را می توان در تک تک کارهای او به عنوان یک نویسنده مشاهده کرد . امروزه نمی توان گفت که کدام یکی از کتاب های او پر فروش تر از سایرین شده اند اما بر طبق آمار کتاب جنگ در افغانستان پس از اینکه به ترجمه ی انگلیسی رسید با اقبال بسیاری مواجه شد .

البته این کتاب در ایران با نام پسرانی از جنس روی ترجمه شده است . این کتاب روایت گر اتفاقات جنگ افغانستان و تمام جنایت های مربوط به آن است. اما جدای از اقبال به نوشته هایش او یک نوشته ی جنجالی هم دارد که تحت عنوان زمزمه های چرنوبیل در ایران به نشر رسیده است و در آن الکسیویچ به بیان شفاهی تاریخ اتفاقات چرنوبیل دست می زند. او خود درون مایه و تم کارهایش را این گونه تصویر می کند که  :

” اگر برگردید و به کل تاریخ یک بار دیگر به طور جامع نگاه کنید خواهید دید که شوروی و پسا شوروی بخش مهمی از تاریخ را نه در شکوفایی ها بلکه در راه اندازی حمام خون و کشتار های جمعی بر عهده دارد. مرور این بخش از تاریخ همیشه شامل یک گفتگوی ابدی میان قربانیان و جلادان تاریخ است . هیچ گاه نمی توان این سوالات نفرین شده و بی رحمانه ی روسی ها را فراموش کرد که : ” چه چیزی صورت گرفته ست و چه باید انجام دهیم و چه کسی مقصر است ؟ ” .

انقلاب ، جنگ جهانی دوم ، جنگ پنهان افغانستان و جماهیر شوروی ، سقوط یک امپراطوری ، سقوط بزرگترین جامعه ی سوسیال دنیا و فروپاشی یک آرمان شهر و حالا ابعاد کیهانی  و از مهمه مهم تر چرنوبیل . تمام این موارد دنیایی از حرف های ناگفته در درون خود دارند. این تاریخ ماست و این ها به طور دقیق تم و درون مایه ی کارهای من را می سازند . ” .

نخستین کتاب او تحت عنوان چهره ی غیر زنانه ی جنگ ، در سال ۱۹۸۵ منتشر شد . این کتاب بیش از دو میلیون نسخه فروش داشت و بارها و بارها به چاپ محدد رسید .

این رمان دارای ویژگی و مولفه های بسیاری است ، از جمله این که مونولوگی است که در آن زنان از جنگ صبت می کنند و حواشی مربوط به جنگ جهانی دوم را تصویر می کنند. این اتفاق اولین بار یک سنت شکنی در تاریخ ادبیات روسیه و جماهیر شوروی بوده است .

از سوی دیگر نیز تابوشکنی حرف از جنگ آن هم از دهان یک زن ، نوعی دیگر از مولفه های برتری این کار محسوب می شده است .

سوتلانا الکسیویچ پس از آن که دریافت به چه میزان نوشته هایش مخاطبان جهانی دارند ، نوشتن را به عنوان کار رسمی اش انتخاب کرد و در باب تمام اتفاقات تاریخی روسیه و هر آنچه که جهان را تهدید کرده بود دست به نوشتن زد و این شد که تبدیل به یکی از بزرگترین زنان تاریخ روسیه شد. از سال ۱۹۹۳ در پی یک سری از مسائل سیاسی هیچ انتشاراتی داخل بلاروس کتاب او را چاپ نکرد و همه از این کار امتناع ورزیدند تا این که انتشارات خصوصی بلاروس دو نسخه از کتاب هایش را منتشر کرده و در اختیار مردم قرار دادند .

یکی رمان زمزمه های چرنوبیل در سال ۱۹۹۹ و دیگری زمان دست دوم در سال ۲۰۱۳ که هر دو نیز از بهترین رمان های او بود و از پر فروش ترین های جهان هم شده اند. اما نکته ی جالب در باب نشر این رمان ها در کشور بلاروس ذکر این نکته بود که هر دوی این رمان ها به زبان بلاروسی ترجمه شدند چرا که خود الکسویچ در پی اتفاقات پیش آمده نوشتن به زبان بلاروسی را متوقف کرده بود .

در نتیجه می توان این ادعا را مطرح کرد که الکسیویچ در دیگر کشورها به مراتب بهتر از کشور خودش شناخته می شود. او اولین روزنامه نگاری است که توانسته است جایزه ی ادبی نوبل را از آن خود کند. نقد های بسیاری به نوشته های او شد که او یک روزنامه نگار است و ادبیاتی در کار او دیده نمی شود اما او در دفاعیه ای اعلام کرد که ادبیات او ادبیات مستند است ، چیزی که بیش از این نبوده است. او هم اکنون به کار نویسندگی مشغول است و یکی از پر مخاطب ترین نویسنده های دنیا می باشد .

آثار سوتلانا الکسیویچ

• زمزمه‌های چرنوبیل: تاریخ شفاهی؛ ترجمهٔ شهرام همت‌زاده، انتشارات نیستان
• صداهای شوروی از جنگ افغانستان
• جنگ چهره زنانه ندارد؛ ترجمهٔ عبدالمجید احمدی، نشر چشمه
• پسرانی از جنس روی؛ ترجمهٔ ابوالفضل الله‌دادی، نگاه، ۱۳۹۵ این کتاب به نام «تابوت‌های رویین» با ترجمهٔ حضرت وهریز توسط انتشارات زریاب در سال ۱۳۹۵ در کابل نیز منتشر شده‌است.
• زمان دست دوم: تاریخ شفاهی؛ ترجمه شهرام همت‌زاده، انتشاران نیستان
• آخرین شاهدان، برگردان از روسی: ترجمهٔ مصطفی مظفری، نشر هیرمند، ۱۳۹۵

مروری بر آثار سوتلانا الکسیویچ

نوشتن در باب تاریخ کار آسانی نیست ، چرا که تاریخ مهد قضاوت هاست و انسان های کمی هستند که می توانند قضاوت ها را در نوشتن تاریخ لحاظ نکرده و تاریخ را به بهترین شکل روایت کنند . حال این بی قضاوت روایت کردن تاریخ را به یک گوشه بگذارید و به این فکر کنید که این میان کسی هم پیدا شود که تاریخ را با احساساتش روایت کند ، ببینید که به چه میزان کار او سخت تر است. الکسیویچ نویسنده ی تاریخ با تمامی احساساتش است.گمان می کنیم به همین اندازه از او گفتن کفایت کند تا که به ارزش بالای کارهای او پی ببرید. در ادامه بخش هایی از نوشته های او را با هم مطالعه می کنیم :

• اگر سه بار هم برنده جایزه نوبل شوید حاکم خودکامه به حرف شما گوش نخواهد داد.
• همه نویسندگان روس برنده جایزه ادبیات نوبل، تحت تعقیب و آزار [حکومت] قرار داشتند: ایوان بونین، الکساندر سولژنیتسین، جوزف برودسکی، بوریس پاسترناک. واقعاً حیرت‌انگیز است.
• به نظرم می‌رسد که جامعه روسیه هنوز پذیرای بقیه دنیا نیست. شکست‌های پس از پرسترویکا باعث شده مردم روسیه دنیای بیرون از روسیه را رد کنند. این کشور دوباره به جامعه‌ای بسته تبدیل شده و لیبرال کلمه‌ای کثیف است. خیلی از مردم روسیه وقتی پوتین از روسیه بزرگ صحبت می‌کند و دشمنانی که روسیه را احاطه کرده‌اند، ایده‌های او را می‌پذیرند چون شبیه به چیزهایی است پیش از این در جامعه روسیه تبلیغ می‌شده است. فقط این نکته را در نظر بگیرید: چند ماه بیشتر طول نکشید که اوکراینیها و روسها که پیش تر برادر هم بودند به جان هم افتادند. تصورش مشکل است. مادر من اوکراینی است، پدرم اهل بلاروس است وآدم مثل من زیاد است.
• فکر می‌کنم اوکراین اولین کشور، در بین کشورهای شوروی سابق است که تلاش می‌کند بند نافی را که به روسیه وصلش می‌کند، ببرد و در دنیایی دیگر، در اروپا سیر آفاق کند. نکته دیگر این است که این تلاش با خونریزی همراه شد. روسیه حاضر نیست اوکراین را رها کند، روسیه بدون اوکراین چیست؟ دیگر آن روسیه بزرگی که روسها خوابش را می‌بینند نیست؛ بنابراین اوکراین بالاخره آزاد خواهد شد، اما پذیرش اوکراین در اروپا باید با خون ریزی کمتری میسر شود .

سوالات متداول در مورد زندگینامه سوتلانا الکسیویچ

۱- سوتلانا الکسیویچ کیست ؟

سوتلانا السکاندریونا الکسیویچ ، نویسنده و روزنامه نگاری شهیر بلاروسی ، به تاریخ ۳۱ می ۱۹۴۸ در جماهیر شوروی زاده شد . سوتلانا الکسیویچ یکی از بزرگترین نویسندگان و روزنامه نگاران حال حاضر جهان است.

۲- یکی از افتخارات سوتلانا الکسیویچ را ذکر نمائید ؟

سوتلانا الکسیویچ برنده ی جایزه ی نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۵ شده است . او نخستین بلاروسی ای می باشد که موفق به کسب این جایزه شده است .

۳- نخستین کتاب سوتلانا الکسیویچ را بیان کنید ؟

نخستین کتاب سوتلانا الکسیویچ تحت عنوان چهره ی غیر زنانه ی جنگ ، در سال ۱۹۸۵ منتشر شد . این کتاب بیش از دو میلیون نسخه فروش داشت و بارها و بارها به چاپ محدد رسید .

۴- سه اثر از آثار سوتلانا الکسیویچ را نام ببرید ؟

زمزمه‌های چرنوبیل: تاریخ شفاهی؛ ترجمهٔ شهرام همت‌زاده، انتشارات نیستان – صداهای شوروی از جنگ افغانستان – جنگ چهره زنانه ندارد؛ ترجمهٔ عبدالمجید احمدی، نشر چشمه

شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید

آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب