ماکس وبر

ماکس کارل امیل وبر ، نویسنده و جامعه شناس مطرح آلمانی ، به تاریخ ۲۱ آوریل ۱۸۶۴ میلادی در ایالت تورینگ آلمان دیده به جهان گشود .

ماکس وبر در خانواده ای بسیار شلوغ به دنیا آمد و بزرگترین فرزند خانواده ای بود که هفت فرزند داشت .

اما با تمام این اوصاف که خانواده ی او خانواده ی بسیار شلوغی بودند ، ثروت زیاد خانواده اش باعث شده بود که زندگی آرامی برای تک تک افراد خانواده فراهم شود. پدر ماکس وبر یک سیاستمدار بود و به کارهای سیاسی می پرداخت و مادرش نیز کارمند دولت بود و به شدت مذهبی . آنچه که خود ماکس وبر از زندگی اش تعریف می کند اینطور است که  :

” شرایط و دوران کودکی و نوجوانی من کمی متفاوت با دیگر بچه های هم سن و سال خودم سپری شد . چرا که من از زمانی که چشم باز کردم ، گویی خودم را در میان کابینه ی دولت آلمان دیدم . ” .

زندگینامه ماکس وبر

او به حقیقت راست می گفت . در واقع پدر او به سبب اینکه به فعالیت های سیاسی می پرداخت ، همیشه در خانه اش مهمانی های گسترده ای با سیاست مداران برقرار بود و این مسئله باعث شده بود که وبر بیشتر سیاست مداران و پژوهشگران وقت را در تالار پذیرایی خانه ی شان ملاقات کند و این رفت و آمد ها برای او تبدیل به یک منش برای زندگی شود .

اما از سوی دیگر نیز وی تحت تاثیر حرف های مادرش بود. مادرش زنی مذهبی بود و پروتستان و حرف های او بر خلاف حرف سیاست مداران تالار پذیرایی خانه ی شان ، چنان به دل او می نشست که ماکس وبر اساس اندیشه ی مادر را بیش از پدر قبول کرده بود اما هیچ گاه به این مسئله که انسانی مذهبی باشد ، فکر نکرده بود و این مسئله را نیز آنچنان خوشایند نمی دانست. وبر هر چه پیش تر می رفت در عمق فضای روشنفکری زمانه ی خود فرو می رفت . از سویی جلسات خانه و از سویی کتاب هایی که مطالعه می کرد همه به او جهانی متفاوت با آنچه که دیگران می دیدند را نشان میداد .

همین امر باعث شد که وی از دوره ی نوجوانی به کل از جهانی که برای این سن ساخته شده است و جهانی پر از شیطنت های دوره ی کودکی است ، فاصله بگیرد و شروع به نوشتن و مطالعه کند .

به طرز اعجاب آوری او از سنین یازده دوازده سالگی مطالعات کتاب های سنگین جامعه شناسی را شروع کرد و در سن سیزده سالگی بود که اولین بار دست به نوشتن یک مقاله برد و دو مقاله تحت عنوان کریسمس که یکی درباره ی مسیر تاریخی آلمان و یکی دیگر درباره ی امپراطوری رم بود را به رشته ی تحریر در آورد و به پدر و مادرش این دو مقاله را هدیه کرد. این دو مقاله آنچنان فخیم نوشته شده بودند که پدر و مادرش به استعداد وافر او در علم و خصوصا در نویسندگی پی بردند .

در سن چهارده سالگی ، وی شروع به نوشتن نامه هایی کرد که در باب فلاسفه ی بزرگ بود . در واقع او در قالب نامه هایی به تبیین عقاید این فلاسفه ی بزرگ می پرداخت و سعی می کرد که آن ها را با ارجاع در متن نامه برای خود شرح دهد. این نامه ها را او به دست مادرش و یا به دست چند تن از رفیقان پدرش می رساند . محتوای بخشی از این نامهه در باب کانت ، شوپنهاور ، اسپینوزا و گوته بوده است .

چیزی که برای همه عجیب  و غریب بود این مسئله بود که چطور یک جوان چهارده ساله این چنین متن های قوی ای می نویسد و این چنین معانی عمیقی را درک می کند . بسیاری از مطالعه گران بر روی این مسئله به استعداد محیطی که در وجود ماکس وبر نهادینه شده بود اشاره می کنند اما بیشتر افراد به تمرین و ممارست او در کتاب خوانی و تمرین نوشتن به عنوان دو عامل موثر و ارزنده تاکید دارند .

این سالها برای ماکس وبر جوان بسیار سالهای ارزنده ای بود ، چرا که وی آثار زیادی را خلق کرد و از سویی کتاب های بزرگی را نیز مطالعه کرد و در نتیجه به این مسئله دست یافت که رشته ی مورد علاقه ی او علوم اجتماعی است . اما درست چند سال بعد برای ورود به دانشگاه رشته ی حقوق را انتخاب می کند و در دانشگاه هایدلبرگ می پیوندد. دانشگاه برای او فرصت بزرگی بود که به بسیاری از آرزوهای دوران نوجوانی دست یابد .

از این رو وی فعالیت های حقوقی خودش را شروع کرد و در کنار تحصیل در زمینه ی حقوق به روزنامه نگاری در زمینه ی اقتصاد و نوشتن مقالاتی در باب تاریخ قرون وسطی و دین شناسی پرداخت. وی پس از مدتی به ارتش آلمان می پیوندد و برای ارتش آلمان خدمت می کند. اما در پاییز سال ۱۸۸۴ به شهر و دیار خودش بر می گردد تا که برای تحصیل در دانشگاه برلین آماده شود .

ماکس وبر برای مقطع دکتری وارد دانشگاه برلین می شود و حدودا پنج سال بعد در سال ۱۸۸۹ تز دکتری خود را در باب تاریخ سازمان های بازرگانی ارائه میدهد و دکتری حقوق دریافت می کند .

ماکس وبر یک سال پس از دریافت دکتری وقتش را به مطالعه و صرف کرد و پس از آن به دانشگاه رفت تا  که این بار در مقام یک استاد به تدریس بپردازد. او خیلی زود در دانشگاه ها جا باز کرد و چندین دانشگاه در جهان او را بعنوان استاد در خود پذیرفتند. سال ۱۹۰۴ وی برای شرکت در یکی از همایش های علوم اجتماعی به امریکا رفت و این چنین برای نخستین بار صدای پژوهش و تحقیقاتش را به گوش دیگر مردم این دنیا رساند .

ماکس وبر یک سخنرانی در باب نظام سرمایه داری در این همایش صورت داد که بقول امروزی ها چون بمبی در جهان ترکید و همه ماکس وبر را بعنوان یکی از آزادی خواهان و پژوهشگران برتر حقوق بشر شناختند. در ۱۹۰۸ وبر رو به مقالات روانشناسی اجتماعی در صنعت می آوردو سعی می کند که مطالعاتش در این مجموعه را گسترش دهد و در این باب نیز دو اثر به نشر می رساند .

در پایان ، ماکس وبر ، این جامعه شناس بزرگ تاریخ بشریت پس از سالها تلاش و فعالیت در زمینه ی جامعه شناسی و احقاق حقوق بشریت ، در ۱۴ ژوئن ۱۹۲۰ به علت ابتلا به بیماری ذات الریه دنیا را ترک می کند.

آثار ماکس وبر

• اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری
• تاریخ کشاورزی روم و معنای آن از نظر حقوق عمومی و خصوصی
• شهر در گذر زمان
• اخلاق اقتصادی مذاهب جهان (جامعه‌شناسی دینی)
• جامعه‌شناسی هندوگرایی و بوداگرایی
• کنفسیوس و تائوگرایی
• یهودیت باستان
• شهر در گذر زمان ( شرحی کامل )
• دین قدرت جامعه
• اقتصاد و اجتماع
• روش‌شناسی علوم اجتماعی
• جامعه شناسی تجدد

مروری بر آثار و اندیشه های ماکس وبر

نام ماکس وبر برای ما ایرانی ها گره خورده است با علم جامعه شناسی و علاقه ی شدید به شخص امیر کبیر . ماکس وبر یکی از بزرگترین مورخین و جامعه شناسان بزرگ دنیا بوده است که دامنه ی گسترده ی تحقیقات او از جامعه شناسی فلسفی تا جامعه شناسی ادبی شهره ی عام و خاص است. نوشته های ماکس وبر برای بسیاری از فرهنگ شناسان ایرانی و دانشجویان داخل ایران ، بر آیند تفکر غربی با تاریخ شرقی بوده است و رهنمون آن ها در بسیاری از پژوهش هایشان بوده است. ماکس وبر به ایران و تاریخ ایران به چشم یک جامعه ی با شکوه که در گذر تاریخ به انحطاط دچار شده است ، بسیار سر زده است و از این رو نوشته هایش خواندنی است. بد نیست که با هم بخشی  از کتاب جامعه شناسی تجدد از ماکس وبر را مطالعه کنیم . این کتاب در ایران با ترجمه ی دکتر داود شیخاوندی به انتشار رسیده است :

” اصولاً، مردم هنگامی درباره ی جامعه می اندیشند که جامعه برای آنان مساله ساز بوده باشد. مساله سازی جامعه یا در پیآمد اتفاقاتی در زندگی افراد بارز می شود، یا در پی وقایع و رویدادهای جمعی در جامعه ی مربوطه ظهور می کند و در نتیجه، جامعه و نهادهای آن برای فرد یا گروه هایی غیرقابل تحمل می گردد و نهایتا ممکن است مردم درباره ی مشروعیت یا حقانیت جامعه نیز دچار شک و تردید گردند. چنین فرصت های اندیشناکی و اندیشه ورزی در زندگی فردی و جمعی در تاریخ جوامع نادر هستند. اغلب افراد، فردا یا جمعا، در شرایط بی چون و چرایی زندگی می کنند و همه چیز را مسلّم و بدیهی می پندارند، ساختارها و نهادهای اساسی جامعه را که در قالب آن تجارب جامعوی تحقق می یابند، ازلی و ابدی می انگارند. چنین برداشتی به ایستایی و سترونی جهان خرد و کلان می انجامد .

مثلاً تا آغاز قرن نوزدهم مدارس سنتی ایران نقش جامعوی خود را در قالب دین انجام می دادند و کسی هم گمان نمی کرد که می توان مدارس را به شیوه دیگری برای رفع نیازهای روزمره ی زندگی و خدمت دولت یا تجارت نیز برپا داشته، سامان داد. دست اندازی های مکرر روس ها به ایالات شمالی ایران و سرانجام آغاز جنگ ایران و روس و نتایج شوم آن، دولتمردان را به ناکاری نهاد جنگی واقف ساخته، از کارآیی تعلیمات رزمی جدید، توپ و جنگ افزارهای نو آگاه کرد و تکانی در جامعه ی سنتی ایران برانگیخت .

ولی به واسطه ی ضعف دید و درایت دولتمردان، نیم قرن طول کشید تا پس از بحران، رادمردی چون « امیرکبیر » « راه حل » را، به تبع ترک ها، در تاسیس « دارالفنون » و و « تنظیمات » یافت. اندیشه در کاستی های جامعوی و ره جویی برای چاره سازی، یعنی تغییر جامعه، به بهای رگ زدن و بی جان کردن « امیر » پایان یافت تا چرخ زمانه چون گذشته به کام جبّاران بچرخد؛ غافل از این که در همان زمان قداست شاهان و ابدی و ازلی پنداشتن نظام های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و جامعوی در اروپا سرآمده بود .

خون « امیر » درخت تجدّد در ایران را بارور کرد و به تدریج کشت او در « دارالفنون » به یاری میرزاملکم و هم اندیشانش به بار نشست و نظریه پردازی سیاسی برای بار نخست، در قالب نوشتارهایی مانند: « حرف غریب » ، « کتابچه غیبی یا دفتر تنظیمات » و سازمان های سیاسی « فراموشخانه » ، « جامع آدمیت » و سرانجام روزنامه ی « قانون » خودنمایی کرد تا مشروعیت نظام سیاسی حاکم را دچار چالش کند. در قبال این اقدامات، نظام حاکم نیز موضع دفاعی گرفته، حقانیت خود را در اشکال و انواع تبیین های اخلاقی، دینی، فلسفی توجیه و تحمیل کرد. پیشگامان تجدد در ایران، به رهبری میرزا ملکم خان، تشکیل دولت مدرن، آموزش جدید، به ویژه، قبول نفس قانون و اجرای آن را ضامن بالیدگی فرهنگ، ترقی، توسعه، « رفع فقر ایران » و رفاه جامعه ی ایرانی می پنداشتند و در چالش با قدرت دولتی از یاری خواستن از مقامات و رهبران دینی خودداری نمی کردند. ” .

سوالات متداول در خصوص زندگینامه ماکس وبر 

۱- ماکس وبر کیست ؟

ماکس کارل امیل وبر ، نویسنده و جامعه شناس مطرح آلمانی ، به تاریخ ۲۱ آوریل ۱۸۶۴ میلادی در ایالت تورینگ آلمان دیده به جهان گشود .

۲- مهمترین آثار ماکس وبر را نام ببرید ؟

• اقتصاد و اجتماع
• روش‌شناسی علوم اجتماعی
• جامعه شناسی تجدد

شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید

آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب