اکتاویو پاز

اکتاویو پاز ، از شاعران و نویسندگان برجسته ی مکزیکی ، به تاریخ ۳۱ مارس ۱۹۱۴ در مزیکو سیتی به دنیا آمد .

اکتاویو پاز یکی از مشهور ترین و تاثیر گذار ترین شاعران جهان می باشد و به پاس سال ها فعالیت مستمر و استوار در ادبیات و به سبب همین تاثیر گذاری ها برنده ی جایزه ی ادبی نوبل گردیده است .

اما بعد اگر بخواهیم در باب زندگی و ماجرای نویسنده شدن اکتاویو پاز صحبت کنیم باید این چنین بگوییم که او در مکزیکو سیتی بدنیا آمد و زندگی بسیار فرهنگی را در خانواده ای اهل ادب شروع کرد. ماجرای نخستین آشنایی های او با ادبیات بر می گردد به دورانی که پدر بزرگش برای او از ادبیات می خواند .

اکتاویو پدر بزرگی داشت که بسیار اهل ادب بود و کتاب خانه ی بسیار بزرگی نیز داشت و این مسئله از همان دوره ی کودکی روی اکتاویو پاز بسیار تاثیر گذاشت و او را تحت تاثیر قرار داد .

زندگینامه اکتاویو پاز

اکتاویو پاز از همان زمان که سواد آموخت با این کتاب ها مشغول گشت . در کتاب خانه ی پدر بزرگش عمده کتاب ها مربوط به آثار کلاسیک مکزیک و اروپا بود . او در دهه ی ۱۹۲۰ به آثار نویسندگان بزرگ دنیا آشنایی پیدا کرد و از این میان نویسندگان اسپانیایی بر روی او بسیار تاثیر گذاشتند و جرقه ی نویسندگی را در او ایجاد کردند.  در سال ۱۹۳۱ زمانی که دوران نوجوانی خود را پشت سر می گذارد ، اولین مجموعه شعر خود را به نشر می رساند .

دو سال بعد از آن و در سن ۱۹ سالگی مجموعه ی بعدی ماه وحشی را کار می کند که دیوانی از شعرهایش تا به آن روزگار بوده است. سال ۱۹۳۲ با جمعی از دوستانش نخستین نقد ادبی خود به نام باراندل را به ثمر می رساند . اما بعد در سال ۱۹۳۷ و زمانی که تنها ۲۳ سال سن داشت ، تصمیم می گیرد که بزرگترین چالش عمر خود یعنی ترک دانشگاه را بپذیرد و از دانشکده ی حقوق دانشگاه مکزیکو سیتی انصراف دهد .

بعد از آن اکتاویو پاز شروع به نوشتن به عنوان شغل تمام وقت خود می کند. هر چند که کارهای دیگری نیز در این میانه صورت داده است ، اما بعد از ترک دانشگاه تمام ذهن و حواس او به نوشتن و سرایش شعر مشغول گردید و همین مسئله نیز باعث شد که سروده های بلند او به نام میان گل و سنگ شکل بگیرد .

اکتاویو پاز در این اثر به شدت تحت تاثیر تی. اس الیوت بوده است و در تلاش است که عظمت مکزیک را در روزگاران قدیم به تصویر بکشد .

در سال ۱۹۳۷ از پاز دعوت به عمل می آید که در دومین کنگره ی بین المللی نویسندگان در باب دفاع از فرهنگ اسپانیا در طول جنگ داخلی شرکت بعمل آورد . او در این مجمع جهانی جایگاه خود را به عنوان یک شاعر در حمایت از جمهوری خواهان اعلام کرده و به جدیت خود را از فاشیسم دور دانسته و از آن اعلام بیزاری می کند .

اکتاویو پاز پس از اینکه به مکزیک بر می گردد یک مجله تاسیس می کند و نام آن را ” کارگاه ” می گذارد .این مجله که در سال ۱۹۳۸ تاسیس شده بود تا سال ۱۹۴۱ توسط خود اکتاویو پاز مدیریت شد و صاحب مقاله های شخصی او بود که در آن مجله به رشته ی تحریر در می آمد .

اما بعد در سال ۱۹۳۷ او النا گارو که او نیز یکی از بزرگترین نویسندگان مکزیک بود ، ازدواج می کند . آن ها همدیگر را به تاریخ ۱۹۳۵ ملاقات کرده بودند و از آن موقع عشق النا در دل اکتاویو شکل گرفته بود . حاصل ازدواج آن ها یک دختر بود .

اما این دو در سال ۱۹۵۹ از یکدیگر طلاق گرفتند. او بعد از این ماجرا به پاریس رفت و اثری به نام هزار توی تنهایی را به نشر رساند. نیویورک تایمز در آن زمان این اثر را تحلیلی از مکزیک و شخصیت مردم مکزیک با توجه به رویکردهای نهیلیستی دولت داد که در پشت تنهایی و انزوا مدفون شده است . در سال ۱۹۵۲ او به هند سفر کرد. این اولین باری بود که وی به هند سفر می کرد و پس از آن شیفته ی فرهنگ آسیایی شد و تصمیم گرفت که به توکیو نیز برود .

او در سال ۱۹۵۴ به مکزیکو سیتی برگشت و شعر بی نظیر خود که تمامی منتقدین آن را شاهکار پاز می دانند یعنی سنگ آفتاب را به ثمر رساند. او در سال ۱۹۵۹ این بار با ماموریت سفیر مکزیک به پاریس فرستاده شد و در نهایت در سال ۱۹۶۲ به عنوان سفیر مکزیک در هند ماندگار شد. هند برای پاز بسیار مکان الهام بخشی بود. او در سال های که در هند اقامت داشت کارهای بسیار بزرگی را به ثمر رساند .

اکتاویو پاز وقتی که در هند مستقر شد و تحت تاثیر فرهنگ هند قرار گرفت کتابی را به ثمر رساند به نام میمون دستور شناس که کتابی بسیار عظیم بود . او در هند موفق به دیدار بسیاری از نویسندگان مشهور زمانه ی خود شد و این دیدارها به او یک جهان بینی جدید هدیه دادند. در سال ۱۹۶۵ او با ماری خوزه ترامینی ازدواج کرد که یک زن فرانسوی بود .

ترامینی بسیار اکتاویو پاز را دوست داشت و همین عشق باعث شد که آن ها تا به پایان عمر با یکدیگر همراه و همدل باشند و زندگی کنند. در اکتبر ۱۹۶۸ او به منظور اعتراض به سیاست های دولت مکزیک ، از مقام خود به عنوان یک سیاستمدار استعفا داد و در سال ۱۹۶۹ به مکزیک بازگشت . در مکزیک مجله ای به نام پلورال راه اندازی کرد و با گروهی از نویسندگان لیبرال و نویسندگان آمریکای لاتین شروع به نشر آن کرد .

این مجله نیز شش سال روی پا ماند و بعد ها به دست کسی دیگر واگذار شد. اما بعد باید به این نکته اشاره کرد که او در سالهای متمادی در دهه ی ۱۹۶۰ در دانشگاه های مختلفی سخنرانی های بزرگی را به ثمر رساند. از این میان دانشگاه کمبریج یکی از دانشگاه هایی بود که چندین بار مهمان سخنرانی های او بود و یا دانشگاه کورنل و هاروارد هر دو در این باب سخنرانی های قرایی از اکتاویو پاز شنیده اند. اما اگر بخواهیم از افتخارات او در زمینه ی نویسندگی بگوییم باید به ین مسئله اشاره کنیم که او در سال ۱۹۷۷ جایزه ی اورشلیم را برای کارهای آزادی خواهانه ی خویش در ادبیات برنده شد .

او هم چنین در سال ۱۹۸۲ موفق به اخذ مدرک دکترای افتخاری از دانشگاه هاروارد شد . اما بعد مجموعه فعالیت های او در سال ۱۹۹۰ برای او جایزه ی بزرگ ادبیات نوبل را به همراه آورد. نوبل برای او افتخاری بزرگ بود و برای مردم کشورش تریبونی برای بیان حرف های ناگفته ی شان . اما بعد پاز در سال ۱۹۹۸ و ۱۹ امین روز از اکتبر به دلیل بیماری سرطان برای همیشه مکزیکو سیتی و دنیای زمینی را ترک گفت .

آثار اکتاویو پاز

• ماه وحشی- ۱۹۳۳
• عقاب یا خورشید- ۱۹۵۰
• هزار توی تنهایی- ۱۹۵۱
• جریان متناوب- ۱۹۵۶
• کمان و بربط- ۱۹۵۶
• سنگ آفتاب- ۱۹۵۷
• میمون دستور شناس- ۱۹۷۱
• نقشی از سایه ها-۱۹۷۶
• گزیده اشعار- ۱۹۸۴
• درختی در درون- ۱۹۸۷
• مجموعه اشعار- ۱۹۹۰
• میان گل و سنگ

مروری بر آثار و اندیشه های اکتاویو پاز

اکتاویو پاز ، از نگاه بسیاری از منتقدین ادبی ، شاعر ترین انسانی است که بر روی کره ی زمین طلوع کرده است. انسانی که تمام قد مسئولیت شاعری را در شعرهایش لحاظ کرده است. اگر بخواهیم در باب اکتاویو پاز و بیان شعرهایش سخن بگوییم باید به این نکته اشاره کنیم که او در قدم اول شاعری پر احساس با بیانی استوار است که رنگ و بوی شعرش همه را تسخیر می کند ولیکن آنچه او را در معرض توجه قرار می دهد نوع نگاهش به مسائل دنیای ماست .

او تاریخ را پیش می کشد و به بیان دردهای بشری در گذر تاریخ می پردازد. نوشته های او و شعرهای او آینه ی رنج های بشری در نگاه مدرنیته است. یکی از درس هایی که بارها و بارها با هم در کتاب ها و کلاس های آموزش نویسندگی مرور کرده ایم این است که یک نویسنده باید نسبت به کاری که میکند دغدغه ی فکری داشته باشد. از این رو می توانیم به جرئت بگوییم که پاز کسی است که به شما این دغدغه ی فکری را اهدا می کند. در ادامه بخشی از جملات قصار و چند شعر از اکتاویو پاز به ترجمه ی استاد احمد شاملو را با یکدیگر مطالعه می کنیم :

• سورئالیست‌ها تجسّم چیزی بودند که فرانسوی‌ها به فراموشی سپرده بودند: آن سوی عقل و منطق و عشق و آزادی و شعر. فرانسوی‌ها میل غریبی دارند به اینکه بیش از حد منطقی و عقلانی باشند، همه چیز را به حد چند «ایده» برسانند و بعد بر سر آن ایده‌ها دعواه راه بیندازند.
• تاریخیک چیز است و زندگی فردی ما یک چیز دیگر. قرن ما قرنِ وحشتناکی بوده است، از غم‌انگیزترین دوران حیات تاریخ بشر، امّا زندگی‌های ما کم و بیش همان است که همیشه بوده. زندگی‌های خصوصی، تاریخ نیست. در جریان هر رویداد بزرگ جهانی، تاریخ پیوسته دگرگون می‌شود. اما مردم زندگی‌شان را می‌کنند، سرِ کار می‌روند، عاشق می‌شوند، مریض می‌شوند، می‌میرند، دوست می‌یابند، لحظه‌های غم و شادی و این‌ها، هیچ‌یک از این‌ها ربطی به تاریخ ندارد. یا ممکن است تأثیر اندکی داشته باشد.
• آزادی وابسته به همان چیزی است که آن را محدود یا انکار می‌کند، حال این «چیز» خواه تقدیر باشد خواه خدا یا جبر بیولوژیک یا اجتماعی یا هر چیز دیگر.

شعر “لحظه ” ترجمه ی احمد شاملو

کیست که از آن جا، از آن سو، بازش می‌آورد
به سان نغمه‌یی به زنده‌گی باز گشته؟
کیست که راهش می‌نماید از نُه‌توهای گوش ِ ذهن؟ ــ

به سان لحظه‌ی گم شده‌یی که باز می‌گردد و دیگر بار همان
حضوری است که خود را می‌زداید،
هجاها از دل خاک سر به در می‌کشند و
بی‌صدا آواز می‌دهند
آمین گویان در ساعت مرگ ما.

بارها در معبد مدرسه از آن‌ها سخن به میان آوردم
بی‌هیچ اعتقادی.
اکنون آن‌ها را به گوش می‌شنوم
به هیاءت صدایی برآمده بی‌استعانت از لب. ــ
صدایی که به سایش ریگ می‌ماند روانه‌ی دوردست‌ها.
ساعت‌ها در جمجمه‌ام می‌نوازد و
زمان
گرد بر گرد شب ِ من چرخی می‌زند دیگر بار.
من نخستین آدمی نیستم بر پهنه‌ی خاک که مرگش مقدر است.
ــ با خود این چنین نجوا می‌کنم اپیکته‌توس۵وار ــ
و همچنان که بر زبانش می‌رانم
جهان از هم می‌گسلد
در خونم.

شعر ” میان رفتن و ماندن ” ترجمه ی احمد شاملو

روز
شفافیتی است استوار
گرفتار
در لق لقه‌ی میان رفتن و ماندن.

همه طفره‌آمیز است آن‌چه از روز به چشم می‌آید:
افق در دسترس است و لمس ناپذیر.
روی میز
کاغذها
کتابی و
لیوانی.
هر چیز در سایه‌ی نام خود آرمیده است.

خون در رگ‌هایم آرام‌تر و آرام‌تر برمی‌خیزد و
هجاهای سرسختش را در شقیقه‌هایم تکرار می‌کند.
چیزی برنمی‌گزیند نور،
اکنون در کار دیگر گونه کردن دیواری است
که تنها در زمان ِ فاقد ِ تاریخ می‌زید.

عصر فرا می‌رسد.
عصری که هم‌اکنون خلیج است و
حرکت‌های آرام‌اش
جهان را می‌جنباند.

ما نه خفته‌ایم و نه بیداریم
فقط هستیم
فقط می‌مانیم.

لحظه از خود جدا می‌شود
درنگی می‌کند و به هیاءت گذرگاهی درمی‌آید که ما
از آن
همچنان
در گذریم

سوالات متداول

۱- اکتاویو پاز کیست ؟

اکتاویو پاز ، از شاعران و نویسندگان برجسته ی مکزیکی ، به تاریخ ۳۱ مارس ۱۹۱۴ در مزیکو سیتی به دنیا آمد .

۲- از زندگی شخصی اکتاویو پاز چه می دانید ؟

اکتاویو پاز در سال ۱۹۳۷ با النا گارو که او نیز یکی از بزرگترین نویسندگان مکزیک بود ، ازدواج می کند . آن ها همدیگر را به تاریخ ۱۹۳۵ ملاقات کرده بودند و از آن موقع عشق النا در دل اکتاویو شکل گرفته بود . حاصل ازدواج آن ها یک دختر بود . او در هند موفق به دیدار بسیاری از نویسندگان مشهور زمانه ی خود شد و این دیدارها به او یک جهان بینی جدید هدیه دادند. در سال ۱۹۶۵ او با ماری خوزه ترامینی ازدواج کرد که یک زن فرانسوی بود .

۳- پنج اثر از آثار اکتاویو پاز را نام ببرید ؟

• ماه وحشی- ۱۹۳۳
• عقاب یا خورشید- ۱۹۵۰
• هزار توی تنهایی- ۱۹۵۱
• جریان متناوب- ۱۹۵۶
• کمان و بربط- ۱۹۵۶

شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید

آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب