اووید

پوبلیوس اوویدیوس ناسو ، مشهور به اووید ، شاعری رومی بود که به واسطه ی شعرهای عاشقانه و اسطوره ای که می سرود ، شهرت بسیار پیدا کرد .

اووید به تاریخ ۲۰ مارس ۴۳ سال پیش از میلاد ، در سولمو از توابع شرق روم متولد شد .

او یکی از بزرگترین پایه های شعر لاتین است . بسیاری از منتقدین به این امر اشاره کرده اند که اگر ما شعر لاتین را یک مثلث فرض کنیم ، سه راس این مثلث به غایت اووید ، هوراس و ویرژیل می باشند .

زندگینامه اووید

اووید از خانواده سلحشوران بود، از طرف پدر برای تحصیل در رشته زبان و ادبیات به رم فرستاده شد و در علم معانی و بیان و قواعد صرف و نحو آموزش درخشانی یافت. بسیار زود به شعر روی آورد. در هیجده سالگی به یونان رفت و در فرهنگ و زبان یونانی نیز تبحر یافت. در این سفر دریای مناظر طبیعی وهنر یونان اووید را سخت شیفته خود ساخت .

پس از آن از آسیای صغیر و سیسیل دیدن کرد و در بازگشت به رم به زندگی اشرافی که خواست پدر او بود وارد شد . اما آنچه که در او تاثیری نداشت ، همین اشرافی گری تحمیلی زا سوی پدر بود .

بنا به سفرهای بسیاری که اووید داشت ، می توان این چنین گفت که درون او مخزنی از تصاویر طبیعی و روح طبیعت نهفته شده بود که شعرش را پر بارتر می کرد . یکی از نکات بسیار بدیهی اما اساسی در باب زندگی نویسندگان ذکر این نکته است که نویسنده باید پیش ز اینکه نویسندگی را شروع کند ، در خودش معرفتی ایجاد کند .

خصوصا در شعر این امر بسیار واضح تر مورد بررسی قرار می گیرد. در واقع یک نویسنده باید روح خود را هم تراز و هم جریان با طبیعت و آنچه در اطراف اوست کند ، تا بتواند به بهترین شکل ممکن با استفده از گنجینه ای از تصاویر بدیع به شعر و یا نوشته ی خود بپردازد .

اووید ، این امکان را در طی سفرهای مداومی که به جاهای مختلف دنیا داشت ، به دست آورد. اما بعد ، وضع سیاسی کشور در حال تغییر و تحول بود. جنگهای داخلی به حکومت جمهوری روم پایان داده و اوکتاویانوس آوگوستوس پیروز گشته بود. نظم وصلح برقرار و حکومت امپراتوری پدید آمده و همه قوای مادی و معنوی در خدمت نوگرداندن جامعه و افکار مردم به کار گرفته شده بودند .

اووید نیز ناچار به قبول شغل قضاوت و بازرسی گردید، اما جز در باره شعر نمی اندیشید و پیوسته در انجمنی ادبی که در خانه فرماندار رم تشکیل میشد، شرکت می کرد. در آنجا بود که با هوراس، ویرژیل وشاعران دیگر آشنائی بافت و سروده های خود را قرائت کرد. اولین بار در هیجده سالگی اشعار خودرا در حضور مردم خواند و چیزی نگذشت که با انتشار دیوان عشق پیروزی بزرگی بدست آورد .

این دیوان در سه جلد تدوین شده و عشق اووید را به دختری به نام کورینا وصف می کند، در واقع کتاب سرگذشت شاعر نیست، بلکه ستایش عشقی است رؤیائی با اشعاری پراحساس و لحنی آمیخته با هجو و طنز و گویا زنی به نام کورینا اصلا در زندگی او وجود نداشته است .

پیروزی دیوان عشق اووید را برانگیخت تا در قلمرو شعری جدی و به کلی متفاوت با اشعار پیشین قدم بگذارد. پس تراژدی مده آ را ساخت که امروزه تنها قسمت هائی از آن در دست است و نمونه ای از عالی ترین درجه شعر تأثرانگیز را در اختیار ما قرار می دهد .

در این ضمن مجموعه هروئیدس را که مدتی از آغاز آن می گذشت به پایان رساند. این مجموعه شامل نامه های عاشقانه الهه های اساطیری یونان به دلبران خود و پاسخ بعضی از آنها می باشد .

عشق های اساطیری با قریحه شاعرانه و بیان لطیف اووید در این مجموعه از نو زندگی یافته است و الهه ها در آن به صورت بانوان متشخص و آراسته ی درباری در آمده اند. اووید پس از آن منظومه هنر عشقبازی را سرود که جنجال و رسوائی برپا کرد .

این منظومه در سه بند است و شاعر در آن زندگی هوسبار و آمیخته با عیش ونوش را وصف کرده و رموز دلبری را مانند درس جبر و گیاه شناسی آموخته است وحتی از جاهائی که زنان باید خود را در آنها به مردان نشان بدهند، نام برده مانند تئاتر، معبد، حمام و دریا که همه ی این مضامین از مقدس ترین مفاهیم شعر لاتین بوده اند که اووید به آن ها حمله ور شده است .

اووید با آنکه در این اشعار تنها به وصف عشق جسمانی وشهوی پرداخته، از سقوط به بی شرمی مصون مانده و هنرمندیش اثر را از ابتذال دور نگه داشته است. این اثر موجب شهرت قاطع او وید گشت. اثر دیگر او در باره زنان روش مراقبت از چهره زن نام دارد که در آن اندرزهائی در باره افزودن بر زیبایی چهره زن، داده شده است .

از این اثر جز قطعه هائی است که امروزه در دست نیست. پس از آن منظومه داروهای عشق را با لحنی گاه مسخره آمیز و گاه شیطنت بار و گاه هوسناک ساخته که در آن مثالهائی نیز از اساطیر یونانی بکار برده است .

در این زمان شعر و ثروت و شهرت او وید به اوج خود رسید. در خانه اش گروه درخشان و برجسته ای گرد آمدند و او در سومین ازدواجش به عشق واقعی و قدرت دست یافت .

همسرش که با خانواده امپراتوری ارتباط داشت، موجب شد که او وید به امپراتور آوگوستوس نزدیک شود، پس از آن اشعار اووید و موضوعهایش تغییر شکل یافت. کتاب مسخ او که کتابی است حماسی در قالب شش هجائی که در آن اووید توانسته است عمیق ترین و پرمعنی ترین اثر ادبی روم قدیم را خلق کند .

این کتاب شامل پانزده جلد و بیش از چهارده هزار بیت ودویست و چهل وشش داستان است که اووید در آن با لیاقت و استادی قصه های سنتی و اساطیری یونان را در زمینه ای رنگارنگ و پر تلالؤ دسته بندی کرده است .

آنچه که شاید تا بدین جای کار درک کرده باشید ، ذکر این نکته است که اسطوره پردازی شاکله ی اصلی کار اووید برای سرودن اشعار و همچنین داستان هایش است. اسطوره در زندگی اووید نقش تعیین کننده ای داشته و گفته های او به هیچ وجه از اسطوره خالی نبوده است .

البته این مشخصه و مولفه ی شعر آن دوران بوده است. چرا که در زمانه ای که شاعر می زیسته است ، معیار درستی و صحت ادبیات در نگاه مردم ، پرداختن به داستان های اسطوره ای بوده است .

حال اگر کمی هم در این باب تحقیقات گسترده تری داشته باشید ، خواهید دید که یک باور عامه و صد البته خرافی نیز در میان مردم جاری بوده است که کتابی که خالی از اسطوره باشد ، از سوی خدایان نفرین می شود و از این رو اکثر شاعران و نویسندگان آن زمان ، خصوصا در کشورهایی که با اسطوره پردازی و اسطوره سازی رابطه ای تنگاتنگ داشته اند ، از اسطوره به عنوان یک عامل برتری بهره می برده و آن را در نوشته هایشان لحاظ می کردند .

از میان انبوه این قصه ها قهرمانانی برجسته با چهره ای بسیار زنده نمایان می شوند که به قلم او جاودان می گردند. منظومه گاهنامه یا جشن ها در دوازده جلد سروده می شود که تنها شش جلد اول آن در دست است .

این منظومه در جدول برنامه اصلاحات مذهبی روم جای گرفت. گاهنامه تقویمی است که به وسیله مدرسه روحانی روایا است و وقایع روزهای مسعود، روزهای عزا، روزهای شوم و روزهای پرحادثه تاریخ روم را نشان میدهد. اووید این تقویم را به نظم کشید. در باب این اثر باید بگوییم که از رسالت های بزرگ نویسندگان در زندگی ادبی شان این است که آنچه که در اطرافشان رخ میدهد را برای مردم بازگو کنند. در واقع نویسندگان هر ملتی ، بخشی از تاریخ شفاهی آن ملت را نیز شکل می دهند .

این قاعده و قانون موجود در باب نوشته های قدیمیان بیشتر حیاتی و اساسی است . چرا که اگر به تاریخ آن هم در ۴۳ سال پیش از میلاد ، یعنی زمانی که اووید می زیسته است ، نگاه کنید ، تصاویرر موهومی وجود دارد که استناد به آن ها ما را با مشکلات بسیاری روبرو می کند. از این رو نیاز است که بدانیم ، نویسندگان در این بین بعنوان صادق ترین قشری که تاریخ را بیان کرده اند ، سهم عظیمی در انتقال مفاهیم تاریخی به ما داشته اند .

اما سرنوشت در عین نیک بختی ضربه سختی بر اووید وارد آورد، توضیح آنکه اووید در نوامبر سال هشتم میلادی مورد غضب امپراتور قرار گرفت و فرمان تبعیدش به سواحل دریای سیاه صاد رشد. علت تبعید معلوم نیست .

خود اووید اشارههائی مبهم به این تبعید دارد و علت آن را انتشار کتاب هنر عشقبازی دانسته که تنها بهانه ای برای تبعید بوده است، اما به ظاهر خاموش می ماند و برای گریز از خطر به سکوتی سنگین تن در می دهد .

علت هر چه باشد، تبعید از روم و جدائی از دوستان و خانواده به طرز جان گدازی دل شاعر را شکسته است. همسرش در روم می ماند تا با اقدامات خود بتواند از شوهر اعاده حیثیت و ازمصادره اموالش جلوگیری کند. اووید بقیه عمر را  در کنار دریای سیاه گذراند و همانجا در گذشت .

در دوره تبعید الهامات شاعرانه وی تغییر شکل یافت و رنگ غم و ملال به خود گرفت و منحصر شد به توصیف سفر و تیره روزی های زمان تبعید که آن را بسیار سرد وشوم وصف می کند، پیوسته در انتظار عفو به سر می برد و به طور خستگی ناپذیر تقاضای بخشایش می کند و به دوستان فشار می آورد تا او را از آن محیط دور افتاده و ملال انگیز نجات دهند .

اووید در دوران تبعید دیوانی تربیتی و اخلاقی در باره گناه به نام هالییوتیکا ساخت در ۶۴۴ بیت که از آن جز صد و سی و چهار بیت باقی نیست و هجونامه ای است در باره دوستی که به وی خیانت کرده است .

دیوان دیگری در پنج جلد با عنوان غمگینان و اثری چهار جلدی به نام نامه های منظوم ساخته که در آنها حال روحی خویش وملال و اندوه محیطی را که در آن می زیسته شرح داده و از خاطرات زیبای زندگی سعادتمندانه گذشته یاد کرده است .

این دو اثر شامل یادداشتهای روزانه است، از آغاز سفر وسراسر دوره تبعید که از ارزش فراوان برخوردار است. غصه مرگ در تبعید سراپای اووید را گرفته بود، وی پیوسته احساس می کرد که بیش از پیش مطرود ومتروک مانده است ، اما هیچ نشانه ای از مرگش که احتمالا در آخر سال هفده میلادی به وقوع پیوست، در دست نیست .

اووید شاعری بود که با اعتقاد کامل به موضوع «هنر برای هنر» بستگی داشت. شعارش هم مورد تحسین قرار گرفت و هم سرزنش. اووید شاعر عواطف عاشقانه و استاد بیان احساسها وعشق هاست، نرمی و لطافت بی نهایت اشعار و سهولت و روانی وخوشاهنگی کلامش موجب شده است که وی شاعری با استعدادی شگرف شناخته شود و از خوش قریحه ترین شاعران عهد باستان بشمار آید. وی به سال ۱۷ یا ۱۸ میلادی برای همیشه چشم از جهان فرو بست .

آثار اووید

• دیوان عشق
• مده آ
• هروئیدوس
• مراقبت از چهره ی زن
• مسخ
• فاستی
• دگردیسی
• غمگینان
• هالیبوتیکا

مروری بر آثار اووید

اووید آثار بسیار ارزنده ای در زمینه ی شعر لاتین خلق کرده است که همگی از شاخص ترین آثار ادبیات جهان نیز می باشند. از این رو مروری بر بخشی از اشعار او خالی از لطف نیست. در ادامه بخش هایی از دگردیسی را با هم میخوانیم :

• مشتی از خاک را در دست گرفتم، آن را بالا نگه داشتم و نابخردانه به اندازهٔ هر ذره از آن، تقاضای عمر کردم؛ اما فراموش کردم که درخواست کنم آن سال‌ها، سال‌های جوانی باشند.
• صبور و سرسخت باش؛ این درد روزی به کارت خواهد آمد.
• خوشبخت آن انسانی است که زنجیرهای عذاب دهندهٔ ذهن را گسسته و یک بار برای همیشه، نگران بودن را کنار گذاشته‌است .

سوالات متداول

۱- اووید کیست ؟

پوبلیوس اوویدیوس ناسو ، مشهور به اووید ، شاعری رومی بود که به واسطه ی شعرهای عاشقانه و اسطوره ای که می سرود ، شهرت بسیار پیدا کرد .

۲- اووید چه شغلی را به اجبار پذیرفت ؟

اووید نیز ناچار به قبول شغل قضاوت و بازرسی گردید ، اما جز در باره شعر نمی اندیشید و پیوسته در انجمنی ادبی که در خانه فرماندار رم تشکیل میشد، شرکت می کرد .

۳- اووید در چه اولین شعر خود را چگونه معرفی کرد ؟

اولین بار در هیجده سالگی اشعار خودرا در حضور مردم خواند و چیزی نگذشت که با انتشار دیوان عشق پیروزی بزرگی بدست آورد .

۴- پنج اثر از آثار اووید را نام ببرید ؟

• دیوان عشق
• مده آ
• هروئیدوس
• مراقبت از چهره ی زن
• مسخ

شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید

آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب