بزرگ علوی

بزرگ علوی ، نویسنده ی شهیر ایرانی و خالق اثر چشم هایش ، به تاریخ ۱۳ بهمن ۱۲۸۲ در تهران دیده به جهان گشود .

پدر و پدر بزرگ او هر دو از اعضای مجلس شورای ملی بوده اند. مادرش ، از نوادگان آیت الله طباطبایی بود .

از این رو می توان این چنین گفت که وی در خانواده ای بزرگ شد که همه ی اعضای آن از اهالی سیاست و ادب بودند و از بزرگان زمانه ی خویش محسوب می شدند .

حتی در روایات مربوط به زندگی پدر بزرگ علوی آمده است که وی سالهای سال با متجاوزین بیگانه ای که قصد به یغما بردن منابع ملی ایران را داشته اند مقابله و مبارزه می کرده است و همین روحیه را نیز سالها بعد در بزرگ علوی می بینیم که این بار به جای اسلحه ، قلم در دست می گیرد و به مبارزه با افکار تجاوزگرانه می رود .

زندگینامه بزرگ علوی

بزرگ علوی ، در سال ۱۲۹۹ برای تحصیل وارد آلمان شد. وی مراکز علمی متفاوتی را در دوره ی دبیرستان تجربه کرد و از هر کدام از آن ها به اندازه ی وسع توشه برداشت. وی در دوره ای که در آلمان بود ، مطالعات حرفه ای خودش را بر روی تاریخ ادبیات ایران و ادبیات جهان شروع کرد و سعی کرد که آلمانی را به حد زبان مادری اش بیاموزد و در همین حوزه بود که با موفقیت فراوان چندین اثر آلمانی را به زبان فارسی ترجمه کرد و از معدود مترجمان زبان آلمانی گردید  که در آن دوره ی تاریخی در ایران اثری را مستقیما از زبانی ترجمه کرده بودند .

وی اما یک اتفاق بسیار ناگوار در زندگی تجربه می کند که تمام زندگی او را در آتش می کشد. پدرش یک شکست بزرگ تجاری می خورد و این قضیه باعث می شود که پدرش خودکشی کند . این مسئله روح بزرگ علوی را سخت دچار دردی عمیق می کند و به دنبال این قضیه در کمتر از یک سال نشده به ایران باز می گردد و زندگی اش را در ایران دنبال می کند .

وی از آنجایی که سخت متاثر مرگ پدرش بود و روزهای سختی را دنبال می کرد ، یکی از بورس هایی که در زمان برگشت به ایران برای رفتن به آلمان نصیب او شده بود را نیز رد کرد و تصمیم گرفت که به عنوان یک معلم به شیراز برود و این گونه ادامه ی زندگی خودش را رقم بزند. در شهر شیراز ، وی فرصتی پیدا کرد که به مطالعات خودش گسترش بدهد و از آن مهم تر چیزی که مدت های زیادی بود به دنبال آن سوق پیدا کرده بود ، یعنی نویسندگی را به ثمر برساند و کارهایی را به رشته ی تحریر در بیاورد .

بزرگ علوی در این سالها باز هم ترجمه را ادامه داد و قطعاتی از آثار شیلر را نیز برای ایرانی ها ترجمه کرد. اما مسئله آنجا بود که وی دیگر چون قبل سکون را در زندگی اش نمی پذیرفت و دچار یک بی قراری شده بود. این بی قراری برای او چون عقده ای در گلو شده بود و نمی توانست بی آنکه مدام مهاجرت کند ، زندگی خود را ادامه دهد. وی به شمال رفت و تصمیم گرفت مدتی آنجا بماند. بعدها دوباره به تهران آمد و این قدر این سرگردانی ها را تحمل کرد تا که در آخر تصمیم گرفت که در هنرستان صنعتی تهران که یکی از بزرگترین هنرستان های آن زمان در ایران بود برود و آنجا معلمی را در پیش بگیرد. وی در این دوران به مکتب های روشنفکری ارادت خاصی پیدا کرد و به حزب سوسیالیست ها پیوست .

اما مدتی نگذشت که به همراه ۵۰ تن از دیگر اعضای حزب بازداشت شدند و به زندان افتادند و روزگار سختی را در زندان تجربه کردند. او در روزگاری که در زندان به سر می برد ، برای رهایی از دردهای زندان ، شروع به نوشتن کتابی کرد که پنجاه و سه نفر نام داشت. این کتاب نخستین کتابی بود که وی به طور رسمی به رشته ی تحریر در می آورد. او وقایع آن کتاب را گرد تمامی هم حزبی هایش که در زندان بودند بنا کرد. بعد از اتمام این کتاب ، شروع به نوشتن داستان های کوتاهی کرد که بعدها با نام ورق پاره های زندان نام گرفت. پس از این که وی از زندان آزاد شد به حزب کمونیست روی آورد و به همین منظور نیز به کشور ازبکستان رفت که نظام کمونیستی شوروی را ببیند و به همین دلیل نیز کتابی منتشر کرد تحت عنوان ازبک ها که از اقبال خوبی نیز بهره مند شد .

وی اما پا از این نیز فراتر گذاشت و جز بنیانگذاران حزب توده در ایران شد. پس از گرایش به این حزب مجله ای را منتشر کرد به نام مجله دنیا که در آن مقالات و داستان ها و دیگر نوشته های اعضای حزب توده را چاپ می کرد .

در این مجموعه کارها آقایان تقی آرانی و ایرج اسکندری نیز حضور داشتند. وی پس از مدتی کار ادبی و فعالیت های گسترده در مجله دنیا ، راه به دیدار بسیاری از بزرگان ادبیات باز کرد. یکی از مهم ترین این دیدارها ، دیداری بود با صادق هدایت که خیلی زود به دوستی با او ختم شد. صادق هدایت و بزرگ علوی ، تبدیل به دوستانی صمیمی شدند که البته در نوشته ای منسوب به بزرگ علوی ، آمده است که دوستی آن ها مربوط به زمانی است که مدرسه می رفته اند و روی یک نیمکت می نشسته اند ، اما این امر نیاز به منبعی دارد که فی الحال در دسترس ما قرار نگرفته است .

البته ماجرای دیگری نیز در باب دوستی این دو وجود دارد که این به ظاهر منطقی تر است. ماجرا از این قرار است که وقتی بزرگ علوی از آلمان می آید ، به دنبال یکی از رفقای خود در ایران می رود و آن را پیدا می کند. وقتی که به خانه ی او می رود ، کتاب پروین دختر ساسان را می بیند و آن را مطالعه می کند و خیلی زود احساس می کند که این کتاب پتانسیل هایی دارد که متفاوت با دیگر کتاب های هم دوره ای اوست .

از این رو تصمیم می گیرد که نویسنده ی کتاب را دیدار کند و به همین طریق با صادق هدایت آشنایی ویژه ای پیدا می کند و با او روزهای بسیاری را صرف میکند.  پس از آن علوی قبل از اینکه کودتای ۲۸ مرداد در ایران رخ دهد ، تصمیم می گیرد که از ایران برود و به آلمان اقامت گزیند. سفر درست تا زمان انقلاب جمهوری اسلامی به درازا می کشد و وی در آنجا اقامت می گزیند. علوی استعداد بزرگی در ادبیات و ایران شناسی بود و این در ایران برای مردم ان زمان قابل درک نبود. از این رو وی در دانشگاهی به نام هومبولت ، که دانشگاهی بسیار شهره در علوم مختلف بود ، به سمت استاد یاری مشغول به کار می شود .

وی از سوی این دانشگاه ماموریت می یابد که رشته ی ایران شناسی و زبان فارسی را به لیست رشته های دانشگاهی در این دانشگاه اضافه کند و بنیان آن را بنا نهد. وی تا ۶۵ سالگی در این دانشگاه در رشته ی ایران شناسی و زبان فارسی خدمت می کند و یکی از بزرگترین خدمات او در این حوزه نگارش کامل ترین و به نوعی نخستین دیکشنری یا لغت نامه ی زبان فارسی به آلمانی با همکاری پروفسور یونکر می باشد .

او در طول سالهایی که در این دانشگاه تدریس می کرد ، انسانی پر کوشش بود و شاگران بسیاری تربیت کرد. از جمله شاگردان بزرگ او پروفسور لورنس و زوندومن بودند که هر کدام بعدها تبدیل به بزرگترین اساتید دوران خود شدند .

بزرگ علوی حتی در زمانی که بازنشست می شود نیز دست از تحقیق و پژوهش نمی کشد و مدام با فضای دانشگاه ارتباط برقرار می کند و سعی می کند که اساتید دوران را راهنمایی کند و برای دانشجوها یک منبع خوب ایران پژوهی باشد. وی اما در این دوران تصمیم به نوشتن چندین اثر شاخص در ادبیات فارسی می گیرد که مهم ترین آنها چمدان بود که تحت تاثیر افکار فروید و نظریه های او این کتاب به رشته ی تحریر در آمده است و بعد از آن کتابی را به رشته ی تحریر در می آورد که در تاریخ ادبیات ایارن جز صد کتاب برتر است و آن کتاب چشم هایش می باشد. وی در نهایت پس از انقلاب جمهوری اسلامی ایران برای مدتی کوتاه به ایران بازگشت و سپس دوباره به آلمان سفر کرد و در تاریخ ۲۱ بهمن ۷۵ بر اثر سکته ی قلبی جان خود را از دست داد و در گذشت. وی هم اکنون در آلمان دفن است و گورستان کلمبیادام میزبان پیکر این نویسنده ی بزرگ می باشد.

آثار بزرگ علوی

• چمدان
• ورق پاره های زندان
• چشم هایش
• سالاری ها
• میرزا
• گیله مرد
• موریانه روایت
• فرهنگ فارسی به آلمانی

همچنین آثاری چون باغ آلبالو از چخوف و کسب و کار دوشیزه وان نیز از برنارد شاو را ترجمه کرده است.

مروری بر آثار بزرگ علوی

علوی از نویسندگان بزرگ ایران و یکی از شاخص ترین ادیبان و ایران پژوهان جهان است. او سالهای سال برای ایران و در خدمت ادبیات ایران فعالیت کرده است و به غنای ادبیات ایران هم به لحاط تالیف و هم به لحاظ ترجمه کمک های شایان توجهی کرده است. مهم ترین خدمتی که وی به ایران و ایرانیان ارائه کرده است ، لغت نامه ای است که وی برای زبان فارسی و آلمانی تدوین کرده است. همانطور که می دانید کتاب چشم هایش معروف ترین اثر بزرگ علوی است و  نه تنها در ایران بلکه در جهان به عنوان یک اثر شاخص شناخته می شود. در ادامه بخش هایی از این کتاب را با هم می خوانیم :

• تو و امثال تو نمیتوانید این دستگاه را به هم بزنید. مگر این دستگاه به روی پای خودش ایستاده که شماها بتوانید واژگونش کنید؟آنهایی که نگهش میدارند،از قایم موشک بازی های شما هراسی ندارند. این دیو احتیاج به قربانی های زیاد دارد. اما من کسی را مرد میدان نمیبینم. میترسم عوض اینکه او را ضعیفتر کنید، از خونخواری پروارتر بشود و بی پروا به شما بتازد…
• درباره‌ گذشته قضاوت کردن کار آسانیست. اما وقتی خودتان در جریان طوفان می‌افتید و سیل غران زندگی شما را از صخره‌ای در دهان امواج مخوف پرتاب می‌کند، آنجا اگر توانستید همت به خرج دهید، آنجا اگر ایستادگی کردید، اگر از خطر واهمه‌ای به خود راه ندادید، بله، آن وقت در دوران آرامش، لذت هستی را می‌چشید.
• برای بالا رفتن از نردبان بلند هنر، سر نترس و پشتکار لازم بود که من در خود سراغ نداشتم. نمیتوانستم ساعت ها، ماه ها، سال ها بنشینم و سر چیزی که مایل بودم با رنگ و خط به صورت انسان فهم درآورم، کار کنم. این حوصله به من داده نشده بود. من همیشه راه سهل تر را انتخاب میکردم. دیگران با ثبات بودند و من این را میفهمیدم. به خودم صدمه میرساندم، کار هم میکردم، اما بلاخره نا تمام میماند. تفریح و سرگرمی بر من غلبه داشت و مرا به عالم دمدمی می انداخت.
• هیچوقت کاری را که دیگران میتوانند برای تو انجام بدهند، خودت دنبال نکن. کارهای بزرگتری هست که از دست ما برمی آید .

سوالات متداول

۱- بزرگ علوی کیست ؟

بزرگ علوی ، نویسنده ی شهیر ایرانی و خالق اثر چشم هایش ، به تاریخ ۱۳ بهمن ۱۲۸۲ در تهران دیده به جهان گشود . پدر و پدر بزرگ او هر دو از اعضای مجلس شورای ملی بوده اند. مادرش ، از نوادگان آیت الله طباطبایی بود .

۲- اتفاق دردناک زندگی بزرگ علوی چه بود ؟

وی اما یک اتفاق بسیار ناگوار در زندگی تجربه می کند که تمام زندگی او را در آتش می کشد. پدرش یک شکست بزرگ تجاری می خورد و این قضیه باعث می شود که پدرش خودکشی کند .

۳- بزرگ علوی چه زمانی ایران را ترک کرد ؟

علوی قبل از اینکه کودتای ۲۸ مرداد در ایران رخ دهد ، تصمیم می گیرد که از ایران برود و در آلمان اقامت گزیند . سفر درست تا زمان انقلاب جمهوری اسلامی به درازا می کشد و وی در آنجا اقامت می گزیند .

۴- بزرگترین خدمت بزرگ علوی به زبان فارسی چه بود ؟

یکی از بزرگترین خدمات او در این حوزه نگارش کامل ترین و به نوعی نخستین دیکشنری یا لغت نامه ی زبان فارسی به آلمانی با همکاری پروفسور یونکر می باشد .

۵- پنج اثر از آثار بزرگ علوی را نام ببرید ؟

چشم هایش – سالاری ها – میرزا – گیله مرد – موریانه روایت

شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید

آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب