تئوفیل گوتیه (Théophile Gautier) ، شاعر فرانسوی و از بزرگان نقد ادبی

در تاریخ ادبیات جهان به تاریخ ۳۱ آگوست ۱۸۱۱ در تارب به دنیا آمد .

گوتیه در خانواده ای شریف و شاه دوست زاده شد ،

پدرش افسر ارتش و مردی ادب دوست بود و پسر را در سرودن شعر تشویق می کرد .

تئوفیل پس از آنکه با خانواده خود در پاریس مستقر شد ،

در ضمن تحصیل در کالج پارلمانی ، به آموختن نقاشی پرداخت ،

اما درخشش ویکتور هوگو و شعر رمانتیسم او را شیفته خود ساخت و موجب گشت که دنباله نقاشی را رها کند

و به شعری درخشان ، چنانکه هوگو در دیوان شرقی خود عرضه کرده بود ، روی آورد .

پس با هیاهوی بسیار مخالفت خود را با آثار نویسندگان کلاسیک اعلام داشت

و به شیوه رمانتیسم تازه و غیر معمول دست زد ،

دستکش های زرد به دست و سر بندی مخمل سیاه بر تن کرد

و گیسوان را برشانه ریخت و بدین طریق پیش از آنکه به عنوان نویسنده شهرت یابد ،

شخصیتی محترم و ممتاز معرفی گشت .

اولین دیوان گوتیه استعداد و شایستگی او را در توصیف دقیق و رنگین نشان می داد ، اما چندان جلب توجه نکرد .

گوتیه در این زمان به گروه له ژون فرانس جوانان فرانسه پیوست که در ۱۸۳۰ به حمایت

از رمانتیسم و فارغ از هر نوع اشتغال ذهنی به مسائل سیاسی و اجتماعی، تشکیل شده بود .

وی خاطرات خود را از این گروه در اثری به همین نام در ۱۸۳۳ منتشر کرد

که در آن لا ابالی گری و تظاهر به هنرمندی این جوانان

را در ضمن یک رشته قصه به مسخره گرفته بود ،

از جمله جوان بسیار طبیعی و پر جاذبه ای را نشان می داد

که برای اثبات شومی زندگی خویش به دنبال عشق های بزرگ و زندگی به سبک بایرون می رود

و سرانجام برای مبتذل ساختن آن به دختر ساده دل

و پاک سرشتی که خدمتکار او است ، دل می سپارد.

این اثر با آنکه از آثار درجه اول گوتیه نیست ،

به سبب تجسم آداب و رسوم محیط ادبی

و به سبب تنوع اشخاص داستان اثری پر ارزش بشمار آمد .

منظومه ساده و شیطانی آلبرتوس  تمایل گوتیه را به شعر پر زرق و برق و اطوار

و اداهای عناد آمیز نشان می داد ، که بسیار مورد توجه قرار گرفت .

در ۱۸۳۵ رمان مادموزل دو موپن انتشار یافت با مقدمه ای طولانی که

چون مقدمه کرانول اثر هوگو اهمیت بسیار بدست آورد .

گوتیه در این دیباچه با فصاحت کامل نظر خود را در باره زیبایی شناسی

و همچنین آئین «هنر برای هنر» اعلام کرد

و هر گونه ارتباط شعر را با اخلاق و سیاست و جامعه مردود دانست

و تظاهر به احساس و شعرهای فلسفی شاعران و پیامبری را که در رویای پیشرفت

و تکامل به سر می برند ،

تحقیر کرد و همین خود آغاز جدائی گوتیه از دوستان رمانتیک بشمار آمد .

داستان مادموزل دو موپن داستانی بلند و در واقع مبارزه ای است

با روش اخلاقی طبقه کاسب و اهل حرفه که استادانه به رشته ی تحریر آمده است .

مادلن دو موپن که با ثروتی سرشار تنها مانده است ،

برای بهره بردن از جوانی و آزمایش مردان و آگاهی از نظر آنان درباره زن ،

پیش از آنکه تن به ازدواج دهد به لباس مردان در می آید

و اگر چه در آغاز از زندگی جدیدی که پیش گرفته ، احساس نفرت می کند ،

چیزی نمی گذرد که به آن خو می گیرد و در گرداب عیاشی و هرزگی غرق می شود

و در این راه با حوادث بیشمار روبرو می گردد

که از آن جمله عشق دختری به او و در عین حال عشق

و دلدادگی آلبرت ، پسر جوانی که به جنسیت او شک کرده است

و سرانجام مادموزل دو موپن به عشق او تسلیم می شود .

تئوفیل گوتیه در مادموزل دو موپن که از وقایع بیشمار سرشار است ،

می کوشد تا هنری عرضه کند دور از خرافات و مخالف با آداب و رسوم

و معیار های اخلاقی رایج زمان، و از طرف دیگر توجه به زیبائی قالب

و ظرافت کلام که شیوه نگارش گوتیه را از غنائی استثنائی برخوردار می سازد

و او را پیشرو و استاد مکتب پارناسی معرفی می کند .

گوتیه از ۱۸۳۶ به دعوت بالزاک و همچنین برای امرار معاش به روزنامه نگاری پرداخت ،

پاورقی های بیشمار و نقدهای هنری فراوان انتشار داد

و درباره ادبیات و نقاشی و حتی رقص که بهترین معرف زندگی هنری عصر بشمار می آمد

مقاله هائی پر شور نوشت که بعدها به صورت کتاب در آمد .

پایان دوره رمانتیسم در آثار گوتیه با انتشار دیوان کمدی مرگ اعلام شد .

این دیوان شامل منظومه هائی خیال انگیز و داستانی است

و اولین شعر آن که نام دیوان را دارد ،

از یک سلسله صحنه های تاریک و وحشتناک تشکیل شده

که به وسیله رشته ای به هم می پیوندد و زندگی جسد های مضطرب

و نا آرام اشخاص مهم را در قعر گور نشان می دهد ،

مثلا رافائل، نقاش نامدار را که به دانشمندان لعنت می فرستد

که قدرت آن را نداشتند تا دنیای عشق و زیبائی و شعر را حفظ کنند

یا دون ژوان که از ظواهر زندگی و عشق سرخوردگی یافته

یا ناپلئون که از افتخار ملول گشته است

یا فاوست که فریاد می زند :

«دانش یعنی مرگ» و بر عشق از دست رفته تاسف می خورد .

این دیوان با اشعار بسیار زنده و خوشاهنگ و لطیف و دلپذیر با شیوه جدید ادبیات

دهه ۱۸۴۰ ساز گار آمد که در آن رمانتیسم با موحش ترین موضوع های مربوط به عالم مردگان به هم آمیخته بود .

گوتیه که احساس کرد این شیوه با طبعش موافق نیست ،

راه واقعی خویش را برگزید و به زیبائی قالب و رنگارنگی شعر روی آورد .

گوتیه در ۱۸۴۰ پس از آنکه پیوسته در رؤیای سفر به سر می برد ،

قدم به راه نهاد و به اسپانیا ، ایتالیا ، خاور نزدیک و روسیه سفر کرد

و سفرنامه های پرارزش با خود به پاریس آورد، از آن جمله است :

سفر به اسپانیا ، سفر به ایتالیا ، قسطنطنیه ، سفر به روسیه ، که در همه این آثار خاطرات خود را به شیوه ای

بدیع نقل کرده و در نوع سفرنامه دگرگونی هائی پدید آورده است .

توصیف ها و نقل ها در آثار گوتیه چنان نیست که در خاطرات سفر شاعران و نویسندگان رمانتیک عصر او دیده می شود

که طبیعت را چون آئینه ای می سازند که روح آنان را منعکس می کند .

گوتیه در این توصیف ها وجود خود را از یاد می برد

و تنها به آئین واقع بینی محض بی هیچگونه شایبه و بدون ملاحظه های باستان شناسی

با رویا های ماورا الطبیعه درباره سرنوشت انسان ، توجه نشان می دهد .

تئوفیل گوتیه از آغاز تا پایان این سفرنامه ها چون کودکی نمودار می گردد

که از تحقق بخشیدن به شیرین ترین رویای خویش شادی دیوانه واری یافته

و چون نقاش هنرمندی جلوه می کند که با دقت و تیز بینی و صداقت و شور فراوان

در برابر رنگ های پایان ناپذیر عالم خلقت قرار گرفته

و در خلق پرده های رنگارنگ و زیبا کوچک ترین سایه روشنی را از نظر دور نمی دارد .

بدین طریق است که در ادبیات فرانسه نمونه جدیدی

از توصیف پیروز مندانه عالم محسوس و ملموس به ذهن خواننده القا می شود .

مخصوصا در دیوان اسپانیا ، گوتیه حد و مرز هنر ها را از میان بر می دارد

و با رنگی جدید و جاندار ساختن وصف ،

با نقاشان هنرمند مورد ستایشش ، برابری می کند .

رنگینی و روشنی اشعار اسپانیا در دیوان مینا ها و نگین های منقوش به حد کمال می رسد .

این دیوان مهم ترین و بدیع ترین اثر شاعرانه گوتیه است

که بیش از سایر آثارش استادی او را در زیبائی قالب شعر تثبیت می کند .

مبناها و نگین های منقوش آغاز شعر پارناسی و شامل پنجاه شعر کوتاه

به صورت رباعی است با درخششی بلورین که گوتیه در آن به قلمرو شعر رمانتیسم

پشت کرده و به عرضه تجسمی دنیای محسوس روی آورده است .

تئوفیل گوتیه در این اشعار با آرایش رنگین صحنه ها و چشم اندازها

چنان در صنعت گری و فنون کلام استادی بکار برده

که گوئی به جای نوشتن با قلم گوهر هائی را در نگین نشانده است .

در این زمان جوانان که از رمانتیسم ملول گشته بودند ، گرد او را گرفتند

و نه تنها بودلر، بلکه بنویل و فلوبر نیز به او گرویدند

و نظر او را در «تسلی یافتن از راه هنر» بسیار پسندیدند .

از این میان بودلر به او ایمان بیشتری یافت و دیوان گلهای رنج را به او هدیه کرد

با عبارت هائی شایسته مانند : « به شاعر بلیغ » یا « به افسونگر والای ادب فرانسه » آن را بیان کرده است .

گوتیه در ۱۸۵۸ رمان تاریخی یک مومیائی را انتشار داد

و با هنر ستایش انگیز خود تصویر رنگارنگی از زندگی مردم مصر در قرون مذهبی گذشته پیش چشم گذارد .

دانشمندی آلمانی و ثروتمند موفق می شوند

که به مقبره دست نخورده فرعونی وارد شوند .

در این مقبره با جسد مومیایی شده دختر بسیار زیبائی روبرو می کردند

که در خلال قرون آثار حیات و زیبائی را همچنان حفظ کرده

و در کنار او ورقه ای از پاپیروس دیده می شود که اسرار مومیانی زن زیبا

را در تابوت شاهانه فاش کرده است .

تئوفیل گوتیه در این داستان به شیوه ای بی مانند ،

نقشی جاندار و گویا از محیط نیمه تاریخی و نیمه افسانه ای مهر ساخته است

و در کاپیتان فراکاس با قلمی رنگین و پر شور ماجراهای یک گروه بازیگر سیار را ترسیم کرده است .

این داستان با وجود نقایصی که در بَر داشت

از رمان های مشهور گوتیه بشمار آمد و از آن نمایشنامه، یک اپرای کمیک و کمدی موزیکال ساخته شد .

آثار کامل تئوفیل گوتیه در سی و چهار جلد در ۱۸۸۳ انتشار یافت

که جز شعر و رمان و سفرنامه شامل تحقیق ها و مطالعه های هنری اوست .

تئوفیل گوتیه با آنکه از نویسندگان و شاعران درجه اول عصر خود بشمار نرفته

و آثارش جز کاپیتان فراکاس خواننده فراوان نیافته است ؛

در جریان های ادبی زمان ، شخصیتی ممتاز به حساب آمده است

و به طریقی می توان او را بنیانگذار مکتب پارناسی و الهام بخش شاعران دهه ۱۸۵۰ خاصه بودلر دانست .

وی بهر طریق یکی از تاثیر گذاران بر تاریخ ادبیات جهان

به لحاظ ایجاد جریان های ادبی است . وی به تاریخ ۲۳ اکتبر ۱۸۷۲ برای همیشه دنیا را بدورد گفت .

آثار تئوفیل گوتیه

• مجموعه اشعار
• آلبرتوس (شعر ۱۸۳۲)
• کمدی مرگ (شعر ۱۸۳۸)
• مادموازل دوموپن {دخترخانم موپن} (رمان ۳۶-۱۸۳۵)
• پای مومیائی
• سفر به اسپانیا
• اسپانیا (شعر ۱۸۴۵)
• قسطنطنیه
• داستان مومیایی
• کاپیتان فراکاس (رمان ۱۸۶۳)
• سفر به روسیه
• تاریخ هنر دراماتیک
• تاریخ رمانتیسم
• یک مومیائی
• سنگ‌های نقش دار
• شب کلئوپاترا
• زره پولادین
• سفر به ایتالیا
• میناها و نگین‌های منقوش
• هنرهای زیبا در اروپا
• تاریخچه رمانتیسم
• له تروسک
• تاریخچه هنر نمایش در بیست و پنج سال گذشته

شاید این مطالب رو هم در حوزه نویسندگی دوست داشته باشید

آموزش نویسندگی
صد رمان برتر جهان
تبلیغ نویسی
نامه عاشقانه
دریافت شابک
انشانویسی
خاطره نویسی
قصه کودکانه
چاپ کتاب

[table id=1 /]