زندگینامه آریستوفان تاریخ نویسندگی ، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. در پس هر فراز و فرود این دشت ، نام هایی نهفته است که هر کدام برگی از هویت و شناسنامه ی نویسندگی در سر تا سر جهان را رقم زنده اند .

مطالعه ی تاریخ زندگانی آنان و سیری در احوالات و آثار آنها ، نمایی هر چند کوتاه و گذرا ، اما عمیق و قابل تامل به ما هدیه می کند .

در دل هر یک از کلمات آنان ، گنجینه ای از رازها و معانی نهفته است و در پیاپی سطور پربار آنان ، رازهایی برای نویسندگان .

قصد ما همگام شدن و سفر به زمانه و زندگی آنان است تا با ذهن و زبان آنان بیش از پیش آشنا شویم و از این همصحبتی ها خوشه ای چند پی توشه ی نویسندگی خود برداریم .

در این برهه از زمان، دفتر زندگانی ” آریستوفان ” ، نویسنده و نمایشنامه نویس یونانی و خالق اثر جاودانه “ابرها” را ورق میزنیم به امید آنکه برگی چند به یادگار نصیب دوستداران خود کند .

مطلب پیشنهادی : نامه عاشقانه

زندگینامه آریستوفان

او نویسنده و نمایشنامه نویس یونانی ، در تاریخ ۴۴۸ پیش از میلاد دیده به جهان گشود .

وی یکی از بزرگان نمایشنامه نویسی در یونان بوده است و از آثار او در طول دوران تاریخ نمایشنامه نویسی و نویسندگی اقتباس های فراوانی صورت گرفته است .

او در دوره ای می زیسته است که قدرت و آزادی مردم آتن به وسیله مردم اسپارت از میان رفته بود .

پس برضد جنگ و دموکراسی عقب مانده آثاری نوشت که تعداد آن به چهل و چهار می رسیده و تنها بازماندهی آن  کمدی هایی است که اکنون باقی مانده است. یکی از ویژگی های برترری جویانه ی نویسندگان در دوره های مختلف تاریخی ، ذکر این نکته است که آنان اوضاع واحوال جامعه ی خود را درک کرده و برای آن قلم می زده اند .

وی نیز یکی از بزرگان این حوزه از فعالیت های تاریخی و سیاسی بوده است. او در دوره ای از زمان زندگی می کرده است که تعصبات بهمراه خفقان ها سراسر مردم آتن را فرا گرفته بوده اند .

او اما سر تعظیم به زمانه ی خویش فرو نیاورد و سعی کرد تا می تواند نقش مهم خود را بعنوان یک ادیب در جامعه ی آن زمان ایفا کند .

همین امر باعث شد که وی رساله های بسیاری را بنویسد که هم اکنون نیز در یونان بسیاری از رساله های اودر حال نسخه خوانی است .

اما از میان تمامی آثار او کمدی هایش رنگ و بویی دیگر گرفتند و در جهان شهرت یافتند و اکنون نیز تنها بازمانده ی دوران طلایی نویسندگی او همین دو کمدی ای می باشد که از او به یادگار مانده است .

کمدی مهمانان از اولین آثار وی است که در آن روش تعلیم و تربیت رایج زمان را به سخره گرفته است .

بابلیها در۴۲۶ پیش از مسیح به نمایش گذاشته شد که ضعف دستگاه حکومت آتن را نشان می دهد .

کمدی آخارنه ای ها از قدیمی ترین آثار او است و با آنکه ترکیبی ناپخته دارد و اثر دوره جوانی اوست، قریحه ونبوغش را در هجو دنیای معاصر نشان می دهد و در عین اینکه یک کمدی بسیار هزل گونه دارد اما نشان از ادراک جدی او داشته و روحیه ی عظیم او را در نشر دغدغه های اجتماعی روایت می کند .

او در این اثر به طرفداران جنگ حمله می کند و جنگ اسپارتی ها را به صورت مسخره آمیزی به تصویر می کشد. نمایشنامه سواره نظامها در ۴۲۴ پیش از مسیح بر صحنه آمد و داستانش بهانه ای بود برای حمله تند و تلخ به دموکراسی و کلئون رهبر عوام فریب و پرقدرت آن که روزگار را به مردم تنگ کرده بوده است .

کمدی های عهد باستان که بیشتر بر ضد افراد خاص نوشته می شد، به صورت آوازها و سرودهای دسته جمعی اجرا می گشت و بیشتر به سبب گستاخی و ناسزاهای صریح که در برداشت، موجب کینه ورزی ها می شد .

مطلب پیشنهادی : کلیپ انگیزشی

گروه هم آوازان  به لباس حیوانات و به شکل مقلدان در می آمد و امور واقعی روز را با هزلی آمیخته با صنایع لفظی و به صورتی خنده آور و رسوا کننده و مضحکه ای زننده در می آورد .

این سبک از اجرا هنوز هنوزه نیز در یونان برقرار است و به یاد قدیمی ترین سبک های اجرای نمایش ها همچنان جشنواره های سالیانی از آن تجدید یاد می کنند و به آن می پردازند .

او  نیز در قالب کمدی ، دموکراسی عقب مانده و هر گونه تمایل به تازه جوئی را در مذهب و فلسفه و تعلیم و تربیت و ادبیات تحقیر می کرد و به وسیله آمیختن واقعیت با تفنن و تصویرهای ذهنی هنر خود را در نوشتن کمدی به اثبات می رساند .

در کمدی سواره نظامها همه مردم آتن را به صورت یک فرد نشان میدهد. فردی که نامش ملت است و به شکل پیرمردی است که به حال کود کی افتاده و تمام زندگی اش را به افراد حیله گر سپرده است تا اورا به دلخواه به این سو و آن سو ببرند. کلئون در این کمدی به صورت یکی از غلامان و خادمان ظاهر می شود .

کمدی مشهور ابرها که او آن را شاهکار کمدی های خود می داند ، در ۴۲۳ بر صحنه آمد، علت شهرت این کمدی آن است که یکی از اشخاص نمایش معرف شخصیت سقراط است که در مناظره ای میان طرفداران تربیت قدیم و تربیت جدید شرکت دارد .

وی در این کمدی سفسطه و زبان بازی را مسخره می کند و نشان می دهد که در نظر این گروه، الوهیت اساطیری وجود ندارد، تنها الوهیتی که می شناسند، ابرها می باشد .

گروه هم آوازان که تجسم دهنده ابرها می باشند ، به لباس زنان در می آیند، با دماغ دراز و پیچیده در چادرهای خاکستری و نقش آفرینی می کنند .

کمدی زنبورها در ۴۲۲ پیش از مسیح بر صحنه آمد و مانند سایر نمایشنامه های او هجوی بود از آداب و حکومت زمان ، این بار مربوط به قضاوت و محاکمه که خصوصیت مشترک مردم آتن را تشکیل می داد .

این نمایشنامه طنز  مورد پسند راسین ، نمایشنامه نویس فرانسوی، قرار گرفت و الهام بخش او در نمایشنامه اصحاب مرافعه گشت .

پس از اینکه این کمدی با اقبال بسیار زیادی روبرو شد ، او تصمیم گرفت که دیگر نمایش های خود را نیز بر روی بن مایه های اجتماعی و سیاسی بنا کند و آن ها را روی صحنه ببرد .

کمدی صلح در ۴۲۱ اجرا شد که مخالفت او را با جنگ نشان می داد . کمدی پرندگان در ۴۱۴ بنمایش گذاشته شد و کشوری خیالی را نشان می داد که به کمک پرندگان میان زمین و آسمان ساخته شده است .

وی به سبب عشق خود به طبیعت و حیوانات، در این نمایشنامه پرندگان را با بیانی بسیار لطیف می ستاید و زیبا ترین نغمه ها را می سراید .

وی در هیچ یک از نمایشنامه هایش به لطافت نمایش پرندگان نرسیده است .

این نمایشنامه ، می توان شمای کامل یک نمایشنامه نویس شاعر را در اختیار مخاطب قرار دهد. در واقع آنچه که این نمایشنامه را متفاوت از تمامی نمایشنامه های موجود در کارنامه ی آریسوفان می کند ، ذکر همین مسئله است که این نمایشنامه توانسته است ، لطافت شاعرانگی را با نمایشنامه نویسی و مسائل سخت و خشک سیاسی و اجتماعی در هم بیامیزد .

نمایشنامه لیسیس تراتا در ۴۱۱ پیش از مسیح بر صحنه آمد و اعتراضی بود به جنگ که بسیار با پیروزی نیز روبرو شد. در این نمایشنامه برقراری صلح به لیسیسترا زن خانه داری از مردم آتن سپرده شده است و نویسنده در آن می خواهد نشان بدهد که حکومت مردان به نا امیدی کشیده شده و همه چیز در زمان اقتدار آنان به فساد انجامیده است .

پس تنها درمان درد تیره روزی یونان در آن است که ابتکار به دست زنان سپرده شود. کمدی زنان در تسموفوریا در ۴۱۱ پیش از میلاد بر صحنه آمد وهجوی دلنشین بود که از تراژدی های اورپید ، دیگر نمایشنامه نویس مشهور یونانی اقتباس شده بود. کمدی غوکان در ۴۰۵ اجرا شد .

اوریپید که پیوسته مورد مسخره آریستوفان قرار داشته، یک سال قبل از اجرای این نمایشنامه در گذشته است و هیچگاه این نمایشنامه را به چشم نمی بیند .

وی در این نمایشنامه تصور می کند که خدای تراژدی به غم مرگ این نویسنده بزرگ گرفتار شده است، پس به قعر زمین می رود تا شاعر را از تاریکی کور به روشنائی باز گرداند .

مطلب پیشنهادی : قانون جذب

او خواسته است نشان بدهد که آثار بزرگ اوریپید با نویسنده اش از میان رفته است که البته نظر درستی نبود ، زیرا نفوذ اوریپید در ادبیات نسلهای بعد انکار ناپذیر مانده است .

کمدی شورای زنان در۳۹۲ پیش از مسیح اجرا شد. در این کمدی زنان خانه دار نشان داده می شوند که بر اثر دسیسه ای لباس شوهران را در بر می کنند، در مجلس شورای آتن حضور می یابند و قانونی را به تصویب می رسانند که به موجب آن حکومت به دست زنان سپرده می شود .

آریستوفان در میان نتایج خنده آور این نمایشنامه وسوسه تازه جوئی را که در آتن موجب شر و فساد می شود ، مسخره می کند .

در قسمت دوم نمایشنامه جوانی را نشان می دهد که برای اطاعت از قانون ناچار می شود بیشتر در ارضای خاطر پیر زنان بکوشد تا زنان جوان .

آخرین نمایشنامه موجود آریستوفان پلوتوس در ۳۸۸ پیش از مسیح بر صحنه آمد .

پلوتوس خدای ثروت است و آریستوفان در این نمایشنامه به تقسیم ناعادلانه ثروت تاخته است .

سال مرگ او به درستی معلوم نیست و زندگینامه نویسان اطلاعات مشکوک و ناقصی چه در باره مرگ، چه در باره تاریخ نمایش کمدی های او داشته اند .

او دارای شخصیتی گوناگون و آمیخته است : از سوئی طرفدار اعتقاد و ایمان قدیم است و از سوئی خدایان را به شکلی مسخره آمیز نشان می دهد . از سوئی طرفدار اخلاق است و نوشته هایش را در خدمت هدفی بزرگ قرار می دهد، از سوی دیگر از معایب ونقائص اخلاقی با بی اعتنائی مسرت باری سخن می گوید .

موضوع سیاست که به وسیله آن می خواهد از روی صحنه های نمایش مردم را هدایت کند، غالبا به مسخره همه کس و همه چیز می انجامد .

وی در عین حال لطیفه گو و طنزنویس و دارای اندیشه های بلند است. آریستوفان آخرین شاعر بزرگ یونان باستان در قرن پنجم پیش از مسیح به شمار می رود .

بنا بر آنچه که مورخین گفته اند ، سال مرگ او ۳۸۶ پیش از میلاد مسیح است .

آثار آریستوفان

• آشارنی‌ها
• قهرمانان یا نجیب‌زاده‌ها
• کمدی صلح
• ابرها
• پرندگان
• لیستراتا
• قورباغه‌ها
• زنبورها
• مجمع زنان
• تسموفوریازوس
• آکلزوسیازس
• پلوتوس